Helena Radlińska
w , zm. w ) – twórczyni w Polsce. Występuje pod pseudonimami: H. Orsza, J. Strumiński, Warszawianin.
Zajmowała się także , problematyką , i książki.
Dwie daty w jej działalności naukowej wyznaczyły początek i rozwój tej dziedziny nauki:
· 1908 r. referat Z zagadnień pedagogiki społecznej
· 1925 r. powstanie Studium Pracy Społeczno-Oświatowej w w Warszawie
Efektem badań empirycznych były pierwsze dzieła H. Radlińskiej: Wstęp do pedagogiki społecznej, Stosunek wychowawczy do środowiska społecznego, Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Książka wśród ludzi. II wojna światowa przerwała jej prace naukową. Podczas okupacji prowadziła .
Po wybuchu wojny pracuje w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego, gdzie wspomaga tworzenie Legionów. Działa również w Polskiej Organizacji Wojskowej, a w momencie odzyskania niepodległości kończy służbę ze stopniem porucznika..
Radlińska kojarzona jest przede wszystkim z pedagogiką społeczną. Na jej temat powstało wiele rozpraw, w których niejednokrotnie podkreślone zostały jej szczególne zasługi na gruncie oświaty, a przede wszystkim edukacji społecznej. Bliskie jej sercu było , które traktowała jako klucz do budowania lepszej przyszłości, lepszego jutra. Była osobą bardzo zaangażowaną w działalność niepodległościową i społeczno – oświatową.
Cztery okresy twórczości Heleny Radlińskiej
Zgłębiając wiedzę na temat twórczości naukowej a także działalności dydaktycznej omawianej persony możemy wskazać na cztery okresy jej aktywności.
I okres warszawski trwający od do roku
II okres krakowski, który możemy umiejscowić w przedziale od do roku.
III okres drugi okres warszawski to zarazem najdłuższy, bo trwający 26 lat, ale jednocześnie najbardziej owocny czas, w którym powstawały prace naukowe Radlińskiej. Europejskie gremia naukowe, udział w polskich towarzystwach ogólnokrajowych i regionalnych, badania historyczno-teoretyczne, problemy pracy oświatowej, tematyka , także badania empiryczne oraz projekty rozwiązań praktycznych – to dość liczne obszary, którymi z wielką skrupulatnością zajmowała się ta działaczka, zaś centralną kategorią tej aktywności była teoria i praktyka pedagogiki społecznej.
IV okres trwający 9 lat okres łódzki to kontynuowanie przerwanego przez wojnę programu badań naukowych ze zwróceniem uwagi na szczególne zagadnienie, jakim była problematyka wojennego.
Wpływ Heleny Radlińskiej na pedagogikę społeczną
Przedmiotem pedagogiki społecznej jest, według Radlińskiej, wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających sił jednostek. Ponieważ ujemne wpływy środowiska na dziecka krępują rozwój jego sił wewnętrznych i są przyczyną zahamowań i niepowodzeń życiowych, przeto kompensacja tych wpływów stanowi podstawowe zagadnienie pedagogiki społecznej. Jako metodologia badań środowiska zajmuje się owa pedagogika rozpoznawaniem czynników utrudniających rozwój dziecka oraz środków pomagających w ich przezwyciężaniu. Środkami tymi są siły duchowe w środowisku; zadaniem szkolnego jest siły te odnaleźć i dostosować do właściwości i indywidualnych osobnika. różnych czynników społecznych jest silniejszy niż działanie szkoły i dlatego musi skoordynować swoją pracę wychowawczą z działalnością instytucji i , musi nawiązać do bezpośrednich zagadnień czerpanych z życia, aby równocześnie przyczynić się do przetworzenia środowiska i zbudowania nowych form życia. Ukazując konieczność uruchomienia i spożytkowania wszystkich sił społecznych, przywiązuje Radlińska duże znaczenie do oświaty pozaszkolnej, pomocy kulturalnej i wszelkiej w ogóle służby społecznej. Określanie przyczyn badanego stanu w przypadkach wymagających oraz odnajdywanie sił, które można uruchomić, czynników, którymi można się posłużyć w celu przeciwważenia braków, zadośćuczynienia niezaspokojonym potrzebom, zapobieżenia grożącym niebezpieczeństwom – oto, w czym widzi Radlińska istotę służby społecznej, wiążącej z sobą pedagogikę i . Stając po stronie klasy robotniczej, zmuszonej prowadzić walkę o swoje wyzwolenie spod uścisku społecznego, i upatrując w każdej jednostce ludzkiej wartość swoistą stara się przez całe swe życie otoczyć opieką wychowawczą szczególnie zaniedbanych i upośledzonych. Radlińska odrzuca przesądy kulturalnego i pragnie, aby wszyscy na równi korzystali z dóbr wartościowych środowiska przedmiotowego ,Spokojna o jutro myśl proletariusza i jasna lampa w chacie chłopskiej są tak samo koniecznymi warunkami , jak nędza, troska i ciemnota, przytłaczające masy ludowe –przeszkodami, przeszkodami, które rozbija się praca oświatowa. W ogóle wymaga ona, aby dawało jednostce znajdowanie swego ,,ja” i ukazywało ,,ja” innych, aby rozbudzało poczucie całości i odpowiedzialności, łagodziło nieuniknioną walkę uwydatnianiem wartości wspólnych i wdrażaniem do lokalnej oceny ,,innych”. Jak wychowanie umysłowe nie może poprzestać na biernym przejmowaniu wiedzy, ale musi prowadzić do samodzielnego myślenia i zaprawiać do twórczości, tak wychowanie duchowe powinno przyczynić się do harmonii wiedzy i życia, do istotnej asymilacji dóbr ,,niewidzialnych”, związania ich z całą treścią przeżyć psychicznych. , pojęta jako wychowanie, powinna obejmować równocześnie budzenie potrzeb, uświadamianie ideałów, organizowanie sił, uczenie techniki. Nie może ona jednak wdzierać się w tajniki życia indywidualnego i dążyć do przemocy duchowej. Dlatego od pracownika społecznego wymaga Radlińska życzliwego stosunku do wszelkich wartości, poszanowania zadatków indywidualnych, zjednoczenia się i zżycia duchowego z gromadą, wyćwiczenia w obcowaniu z ludźmi. Wartość jego pracy uzależnia Radlińska nie od tego, co on sam czyni, ale od tego, co potrafi wydobyć z gromady, wśród której i z którą pracuje. Ostrzega ona przed niewolniczym trzymaniem się wzorów tradycyjnych jak również przed pochopnym obniżaniem tradycji. ,,Ulepszanie” życia musi iść w parze z poszanowaniem jednostkowych i zbiorowych oraz z ciągłym ich harmonizowaniem. Działalność wychowawcza powinna zmierzać do wytwarzania więzi szerszej, a to przez wciąganie jednostek do udziału w świadomym używaniu i tworzeniu dóbr kulturalnych. Powinna ona wczuć się w dynamikę życia społecznego, dostrzec linię kierunkową jego i za pomocą solidarnej współpracy z innymi ogniskami służby społecznej przyczyniać się do urzeczywistnienia doskonalszej przyszłości.
Radlińska wskazywała, że pożądaną cechą , a równocześnie miarą jej efektywności, jest ciągłe wprowadzanie na drogi samodzielności. Postulat ten stanowi konieczną przeciwwagę dla przynależnościowego mechanizmu opieki, a zwłaszcza dla niebezpieczeństwa zabijania zaradności i odpowiedzialności podlegającej opiece. Jego doniosłość polega na tym, iż wspomaga on jedną z podstawowych funkcji opieki – usamodzielnianie życiowe podopiecznego, a równocześnie stanowi kryterium jej właściwego przebiegu.
Od autorki tylu dzieł, pionierki w wyzwalaniu aktywności społecznej i kulturowej mas zaniedbanych, która przyczyniła się do rozwoju pedagogiki społecznej wymagałoby się zdefiniowania, lub wyjaśnienia, co za się kryje za pojęciem pedagogika społeczna, na polu, której tyle zdziałała, jednakże Helena Radlińska nigdy takiej definicji w swojej pracy nie zamieściła.
Koncepcja pedagogiki społecznej według Heleny RadlińskiejKoncepcja pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej jest koncepcją specyficzną. Przyjmuje ona dość szeroki sposób rozumienia świata społecznego. Jej poglądy w tym względzie są wypadkową wielu ówczesnych teorii społecznych, odnoszących się do życia społecznego, teorii przyjmowanych na gruncie filozofii społecznej, , czy też przyjmowanych w ówczesnej odradzającej się polskiej polityce społecznej. Można powiedzieć, że ostatecznie koncepcja pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej jest wysoce humanistyczna i personalistyczna, gdyż w centrum jej koncepcji znajduje się człowiek i troska o rozbudzenie jego twórczej aktywności społecznej.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]