[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Historia Armii Krajowej
Armią Krajową zwykło się nazywać konspiracyjną organizację wojskową, działającą w okresie
okupacji niemieckiej i sowieckiej na obszarze państwa polskiego w granicach RP sprzed 1
września 1039. Stanowiła integralną część Sił Zbrojnych RP.
Powstała w wyniku przekształcenia powołanej 27 IX 1939 Służby Zwycięstwu Polski w utworzony
13 XI 1939 Związek Walki Zbrojnej , który rozkazem Naczelnego Wodza Sił Zbrojnych gen.
Władysława Sikorskiego z 14 II 1942 przemianowany został na Armię Krajową .
AK podlegała Naczelnemu Wodzowi i rządowi RP na Uchodźstwie.W zamierzeniach rządu miała to
być organizacja jednonarodowościowa, ponadpartyjna, a jej Komendant Główny był jedynym,
upełnomocnionym przez rząd dowódcą wszystkich krajowych sił zbrojnych. Podstawowym
zadaniem AK było prowadzenie waliki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i
prowadzenie samoobrony oraz przygotowanie armii podziemnej do powstania narodowego, które
miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania okupanta.
HISTORIA ARMII KRAJOWEJ LATA 1939 – 1942
POCZĄTKI KONSPIRACJI WOJSKOWEJ – OKRES ZWZ
Przegrana kampania wrześniowa 1939 r. i podział Polski pomiędzy dwie okupacje, niemiecką i
sowiecką, nie załamały w Narodzie Polskim woli walki o niepodległość. W Warszawie, jeszcze
przed kapitulacją, z upoważnienia Naczelnego Wodza, przebywającego wówczas w Rumunii,
zawiązuje się tajna organizacja wojskowa. Dowodzenie nią objął gen. Michał Karaszewicz-
Tokarzewski i dał jej nazwę „Służba Zwycięstwu Polski” (SZP).
Obok niej zarówno w Warszawie, jak i w różnych innych punktach Kraju powstają samorzutnie i
niezależnie od SZP liczne tajne sprzysiężenia. Jedne z nich powstawały z inicjatywy wojskowych,
którzy uchylili się od niewoli, inne – z inicjatywy ugrupowań politycznych lub zespołów ludzi
bliskich sobie ideowo. SZP od pierwszej chwili swego istnienia szuka współpracy ze
stronnictwami, które przed wrześniem 1939 r. były w opozycji, a po klęsce wrześniowej stały się
podstawą polskiego rządu koalicyjnego, utworzonego na ziemi francuskiej.
Przy komendzie SZP powstaje Rada Główna, w której skład wchodzą przedstawiciele trzech
stronnictw: Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Narodowego.
Utworzony w Paryżu nowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej powołuje do życia na terenie Kraju, w
grudniu 1939 r., „Związek Walki Zbrojnej” (ZWZ) z zadaniem „stworzenia ośrodków oporu
narodowego” i „współdziałania w odbudowie państwa polskiego na drodze walki orężnej”.
ZWZ oparto na sieci organizacyjnej SZP Komendantem Głównym ZWZ mianowany został generał
Kazimierz Sosnkowski, przewodniczący Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju. Komendantem
ZWZ na teren okupacji niemieckiej mianowany został Pułkownik Stefan Rowecki z siedzibą w
Warszawie, a na teren okupacji sowieckiej – generał Tokarzewski, który jednak przy przechodzeniu
przez granicę okupacyjną w marcu 1940 r. został aresztowany i wywieziony w głąb Rosji. Uchwały
Rządu Rzeczypospolitej określały, że ZWZ jest organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną,
skupiającą w swych szeregach wszystkich Polaków, pragnących walczyć z okupantami, że ZWZ
jest organizacją wojskową, tajną, opartą o bezwzględnie pojęte zasady hierarchii i dyscypliny.
Uchwały te wzywały wszystkie pokrewne organizacje w Kraju do podporządkowania się
ustanowionym przez Naczelnego Wodza komendantom ZWZ Przy wstępowaniu do ZWZ
obowiązywała przysięga na zachowanie posłuszeństwa i tajemnicy.
Przy ZWZ powstaje Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP), przekształcony z Rady Głównej
funkcjonującej przy SZP, zwiększony o Stronnictwo Pracy. Przewodnictwo Komitetu objął z
wyboru przedstawiciel PPS, Kazimierz Pużak. Po upadku Francji, w czerwcu 1940, Rząd
Rzeczypospolitej Polskiej po przeniesieniu swej siedziby do Londynu postanowił utworzyć
Komendę Główną ZWZ w Kraju. Komendantem Głównym został generał Rowecki w Warszawie,
natomiast przy Rządzie polskim pozostał Komitet Ministrów dla Spraw Kraju. Władzę w Kraju
podzielono pomiędzy kierownictwo wojskowe i cywilne.
Sprawy polityczne i zagadnienia administracji cywilnej oddano Głównemu Delegatowi Rządu na
Kraj, który zadania polityczne miał wykonywać w porozumieniu ze stronnictwami, natomiast
komendantowi ZWZ pozostawiono sprawy wojskowe. Pod koniec r. 1940 Prezydent
Rzeczypospolitej polskiej mianował Głównym Delegatem Rządu Cyryla Ratajskiego, członka
Stronnictwa Pracy, po czym rozpoczęło się organizowanie aparatu pracy Delegata Rządu, tzw.
Delegatury. W latach 1939-41 główny wysiłek ZWZ skupia się na odcinku wewnętrznych prac
organizacyjnych i przygotowań do późniejszej działalności bojowej.
W okresie tym ZWZ toczy walkę z okupantami na trzech odcinkach: propagandy, wywiadu i
sabotażu. Akcja informacyjna i propagandowa wśród własnego społeczeństwa prowadzona jest w
tajnych biuletynach, komunikatach i pismach periodycznych, szeroko kolportowanych. Prócz
wydawnictw ZWZ i wydawnictw Delegatury krąży w społeczeństwie duża ilość pism tajnych,
wydawanych przez stronnictwa i przez różne grupy konspiracyjne.
ZWZ prowadzi wywiad nie tylko na ziemiach polskich, ale i w Rzeszy. Zdobywa i dostarcza
Naczelnemu Wodzowi szereg ważnych wiadomości, z których najważniejsze w tym okresie, o
znaczeniu strategicznym, dotyczyły przygotowań niemieckich do uderzenia na Rosję. ZWZ
określił, że Niemcy osiągną gotowość do uderzenia w czerwcu 1941 r. Atak niemiecki wyruszył 22
czerwca. Akcja sabotażowa w stosunku do okupacyjnej machiny niemieckiej, pracującej na rzecz
potencjału wojennego Rzeszy, prowadzona była głównie na odcinku gospodarczym. Sabotażem
objęte były przede wszystkim przemysł i transport.
W okresie tym rozkazom Komendanta Głównego ZWZ został podporządkowany cały szereg
organizacji wojskowych, powstałych po wrześniu 1939 r. Akcja ta nosiła nazwę scalania. Nie na
całym terenie Rzeczypospolitej rozwój ZWZ był jednakowy. W centralnej Polsce, wydzielonej
przez Niemców w odrębną jednostkę administracyjną zwaną pod nazwą Generalnej Gubernii,
organizacja rozwijała się szeroko i prowadziła pracę we wszystkich zaplanowanych działaniach. Na
ziemiach zachodnich, wcielonych do Rzeszy, praca była trudniejsza, przy czym w Łódzkiem i na
Śląsku rezultaty pracy były większe, niż w poznańskiem, na Pomorzu i w Płockiem.
Na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej policyjny system okupacji sowieckiej stwarzał trudności
nieraz nie do pokonania. Lwów był terenem powikłanych prób organizacyjnych, gęsto
przenikniętych przez wywiad sowiecki. Natomiast w Wilnie i w Białostockiem praca organizacyjna
rozwijała się pomyślniej. Gdy ziemie wschodnie przeszły pod okupację niemiecką, zostały
podzielone pomiędzy rozmaite obszary niemieckiej administracji wojennej i porozgraniczane
kordonami kontrolnymi.
Na przełomie r. 1941/42 na ziemiach północno-wschodnich sowieckie oddziały partyzanckie
podjęły przeciwpolską dywersję. Na ziemiach południowo-wschodnich uaktywnił się nacjonalizm
ukraiński, również o charakterze antypolskim. W tych warunkach bazą wszelkiej działalności
konspiracyjnej i bazą planowanego na koniec wojny powstania powszechnego była tzw. Generalna
Gubernia.
LATA 1942 – 1943
ARMIA KRAJOWA W WALCE KONSPIRACYJNEJ
Po ustąpieniu z Rządu generała Sosnkowskiego po akcie polsko-sowieckim z lipca 1941 r.
Naczelny Wódz, generał Sikorski, podporządkował ZWZ bezpośrednio sobie. Rozkazem z dnia 14
lutego 1942 r. przemianował ZWZ w Armię Krajową (AK). Pierwszym dowódcą Armii Krajowej
został Komendant Główny ZWZ, generał Rowecki.
W latach 1942-43 akcja scalania wysiłku wojskowego w Kraju zrobiła duży krok naprzód.
Dowództwu AK zostały podporządkowane: Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW), prowadzona
przez Stronnictwo Narodowe i Bataliony Chłopskie (BCh), organizacja wojskowa Stronnictwa
Ludowego. Stan zaprzysiężonych Żołnierzy AK przekroczył liczbę 300 tysięcy ludzi. Dzięki
niezłomnej i przychylnej dla AK postawie społeczeństwa mógł dowódca AK rozbudować różne
działy pracy.
Szkolenie oddziałów konspiracyjnych prowadzone było w myśl wypracowanej w sztabie AK
doktryny walki powstańczej i na podstawie specjalnie opracowywanych i wydawanych
regulaminów i instrukcji. Liczne tajne szkoły podoficerskie i szkoły podchorążych kształciły
niższych dowódców. Położony został nacisk na rozszerzenie konspiracyjnej produkcji broni i
materiału bojowego. Usprawniono konspiracyjną łączność radiową, która zapewniała stałe
porozumienie dowództwa AK ze sztabem Naczelnego Wodza.
Uruchomiono zorganizowane przez sztab Naczelnego Wodza w Londynie zaopatrywanie kraju
drogą zrzutów lotniczych w materiał bojowy, w lekki sprzęt uzbrojenia oraz w wykwalifikowanych
na Zachodzie specjalistów do różnych działów służby w AK Wywiad AK w tym okresie
kontrolował w poważnym stopniu siły wojska i lotnictwa niemieckiego na froncie wschodnim oraz
rozszerzył swój zasięg na przemysł niemiecki i na porty Rzeszy.
Ważną zdobyczą wywiadu AK było rozpoznanie niemieckiego ośrodka doświadczalnego broni w
Peenemünde przy ujściu Odry. Na podstawie meldunków AK lotnictwo brytyjskie zbombardowało
skutecznie ten ośrodek w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 roku. Nasilona została dywersyjna akcja
propagandowa pośród Niemców, rozpoczęta w roku 1941 a mająca za zadanie działać rozkładowo
na żołnierza niemieckiego i na funkcjonariuszy okupacyjnych. W sztabie AK przepracowano, w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl audipoznan.keep.pl
Historia Armii Krajowej
Armią Krajową zwykło się nazywać konspiracyjną organizację wojskową, działającą w okresie
okupacji niemieckiej i sowieckiej na obszarze państwa polskiego w granicach RP sprzed 1
września 1039. Stanowiła integralną część Sił Zbrojnych RP.
Powstała w wyniku przekształcenia powołanej 27 IX 1939 Służby Zwycięstwu Polski w utworzony
13 XI 1939 Związek Walki Zbrojnej , który rozkazem Naczelnego Wodza Sił Zbrojnych gen.
Władysława Sikorskiego z 14 II 1942 przemianowany został na Armię Krajową .
AK podlegała Naczelnemu Wodzowi i rządowi RP na Uchodźstwie.W zamierzeniach rządu miała to
być organizacja jednonarodowościowa, ponadpartyjna, a jej Komendant Główny był jedynym,
upełnomocnionym przez rząd dowódcą wszystkich krajowych sił zbrojnych. Podstawowym
zadaniem AK było prowadzenie waliki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i
prowadzenie samoobrony oraz przygotowanie armii podziemnej do powstania narodowego, które
miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania okupanta.
HISTORIA ARMII KRAJOWEJ LATA 1939 – 1942
POCZĄTKI KONSPIRACJI WOJSKOWEJ – OKRES ZWZ
Przegrana kampania wrześniowa 1939 r. i podział Polski pomiędzy dwie okupacje, niemiecką i
sowiecką, nie załamały w Narodzie Polskim woli walki o niepodległość. W Warszawie, jeszcze
przed kapitulacją, z upoważnienia Naczelnego Wodza, przebywającego wówczas w Rumunii,
zawiązuje się tajna organizacja wojskowa. Dowodzenie nią objął gen. Michał Karaszewicz-
Tokarzewski i dał jej nazwę „Służba Zwycięstwu Polski” (SZP).
Obok niej zarówno w Warszawie, jak i w różnych innych punktach Kraju powstają samorzutnie i
niezależnie od SZP liczne tajne sprzysiężenia. Jedne z nich powstawały z inicjatywy wojskowych,
którzy uchylili się od niewoli, inne – z inicjatywy ugrupowań politycznych lub zespołów ludzi
bliskich sobie ideowo. SZP od pierwszej chwili swego istnienia szuka współpracy ze
stronnictwami, które przed wrześniem 1939 r. były w opozycji, a po klęsce wrześniowej stały się
podstawą polskiego rządu koalicyjnego, utworzonego na ziemi francuskiej.
Przy komendzie SZP powstaje Rada Główna, w której skład wchodzą przedstawiciele trzech
stronnictw: Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Narodowego.
Utworzony w Paryżu nowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej powołuje do życia na terenie Kraju, w
grudniu 1939 r., „Związek Walki Zbrojnej” (ZWZ) z zadaniem „stworzenia ośrodków oporu
narodowego” i „współdziałania w odbudowie państwa polskiego na drodze walki orężnej”.
ZWZ oparto na sieci organizacyjnej SZP Komendantem Głównym ZWZ mianowany został generał
Kazimierz Sosnkowski, przewodniczący Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju. Komendantem
ZWZ na teren okupacji niemieckiej mianowany został Pułkownik Stefan Rowecki z siedzibą w
Warszawie, a na teren okupacji sowieckiej – generał Tokarzewski, który jednak przy przechodzeniu
przez granicę okupacyjną w marcu 1940 r. został aresztowany i wywieziony w głąb Rosji. Uchwały
Rządu Rzeczypospolitej określały, że ZWZ jest organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną,
skupiającą w swych szeregach wszystkich Polaków, pragnących walczyć z okupantami, że ZWZ
jest organizacją wojskową, tajną, opartą o bezwzględnie pojęte zasady hierarchii i dyscypliny.
Uchwały te wzywały wszystkie pokrewne organizacje w Kraju do podporządkowania się
ustanowionym przez Naczelnego Wodza komendantom ZWZ Przy wstępowaniu do ZWZ
obowiązywała przysięga na zachowanie posłuszeństwa i tajemnicy.
Przy ZWZ powstaje Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP), przekształcony z Rady Głównej
funkcjonującej przy SZP, zwiększony o Stronnictwo Pracy. Przewodnictwo Komitetu objął z
wyboru przedstawiciel PPS, Kazimierz Pużak. Po upadku Francji, w czerwcu 1940, Rząd
Rzeczypospolitej Polskiej po przeniesieniu swej siedziby do Londynu postanowił utworzyć
Komendę Główną ZWZ w Kraju. Komendantem Głównym został generał Rowecki w Warszawie,
natomiast przy Rządzie polskim pozostał Komitet Ministrów dla Spraw Kraju. Władzę w Kraju
podzielono pomiędzy kierownictwo wojskowe i cywilne.
Sprawy polityczne i zagadnienia administracji cywilnej oddano Głównemu Delegatowi Rządu na
Kraj, który zadania polityczne miał wykonywać w porozumieniu ze stronnictwami, natomiast
komendantowi ZWZ pozostawiono sprawy wojskowe. Pod koniec r. 1940 Prezydent
Rzeczypospolitej polskiej mianował Głównym Delegatem Rządu Cyryla Ratajskiego, członka
Stronnictwa Pracy, po czym rozpoczęło się organizowanie aparatu pracy Delegata Rządu, tzw.
Delegatury. W latach 1939-41 główny wysiłek ZWZ skupia się na odcinku wewnętrznych prac
organizacyjnych i przygotowań do późniejszej działalności bojowej.
W okresie tym ZWZ toczy walkę z okupantami na trzech odcinkach: propagandy, wywiadu i
sabotażu. Akcja informacyjna i propagandowa wśród własnego społeczeństwa prowadzona jest w
tajnych biuletynach, komunikatach i pismach periodycznych, szeroko kolportowanych. Prócz
wydawnictw ZWZ i wydawnictw Delegatury krąży w społeczeństwie duża ilość pism tajnych,
wydawanych przez stronnictwa i przez różne grupy konspiracyjne.
ZWZ prowadzi wywiad nie tylko na ziemiach polskich, ale i w Rzeszy. Zdobywa i dostarcza
Naczelnemu Wodzowi szereg ważnych wiadomości, z których najważniejsze w tym okresie, o
znaczeniu strategicznym, dotyczyły przygotowań niemieckich do uderzenia na Rosję. ZWZ
określił, że Niemcy osiągną gotowość do uderzenia w czerwcu 1941 r. Atak niemiecki wyruszył 22
czerwca. Akcja sabotażowa w stosunku do okupacyjnej machiny niemieckiej, pracującej na rzecz
potencjału wojennego Rzeszy, prowadzona była głównie na odcinku gospodarczym. Sabotażem
objęte były przede wszystkim przemysł i transport.
W okresie tym rozkazom Komendanta Głównego ZWZ został podporządkowany cały szereg
organizacji wojskowych, powstałych po wrześniu 1939 r. Akcja ta nosiła nazwę scalania. Nie na
całym terenie Rzeczypospolitej rozwój ZWZ był jednakowy. W centralnej Polsce, wydzielonej
przez Niemców w odrębną jednostkę administracyjną zwaną pod nazwą Generalnej Gubernii,
organizacja rozwijała się szeroko i prowadziła pracę we wszystkich zaplanowanych działaniach. Na
ziemiach zachodnich, wcielonych do Rzeszy, praca była trudniejsza, przy czym w Łódzkiem i na
Śląsku rezultaty pracy były większe, niż w poznańskiem, na Pomorzu i w Płockiem.
Na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej policyjny system okupacji sowieckiej stwarzał trudności
nieraz nie do pokonania. Lwów był terenem powikłanych prób organizacyjnych, gęsto
przenikniętych przez wywiad sowiecki. Natomiast w Wilnie i w Białostockiem praca organizacyjna
rozwijała się pomyślniej. Gdy ziemie wschodnie przeszły pod okupację niemiecką, zostały
podzielone pomiędzy rozmaite obszary niemieckiej administracji wojennej i porozgraniczane
kordonami kontrolnymi.
Na przełomie r. 1941/42 na ziemiach północno-wschodnich sowieckie oddziały partyzanckie
podjęły przeciwpolską dywersję. Na ziemiach południowo-wschodnich uaktywnił się nacjonalizm
ukraiński, również o charakterze antypolskim. W tych warunkach bazą wszelkiej działalności
konspiracyjnej i bazą planowanego na koniec wojny powstania powszechnego była tzw. Generalna
Gubernia.
LATA 1942 – 1943
ARMIA KRAJOWA W WALCE KONSPIRACYJNEJ
Po ustąpieniu z Rządu generała Sosnkowskiego po akcie polsko-sowieckim z lipca 1941 r.
Naczelny Wódz, generał Sikorski, podporządkował ZWZ bezpośrednio sobie. Rozkazem z dnia 14
lutego 1942 r. przemianował ZWZ w Armię Krajową (AK). Pierwszym dowódcą Armii Krajowej
został Komendant Główny ZWZ, generał Rowecki.
W latach 1942-43 akcja scalania wysiłku wojskowego w Kraju zrobiła duży krok naprzód.
Dowództwu AK zostały podporządkowane: Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW), prowadzona
przez Stronnictwo Narodowe i Bataliony Chłopskie (BCh), organizacja wojskowa Stronnictwa
Ludowego. Stan zaprzysiężonych Żołnierzy AK przekroczył liczbę 300 tysięcy ludzi. Dzięki
niezłomnej i przychylnej dla AK postawie społeczeństwa mógł dowódca AK rozbudować różne
działy pracy.
Szkolenie oddziałów konspiracyjnych prowadzone było w myśl wypracowanej w sztabie AK
doktryny walki powstańczej i na podstawie specjalnie opracowywanych i wydawanych
regulaminów i instrukcji. Liczne tajne szkoły podoficerskie i szkoły podchorążych kształciły
niższych dowódców. Położony został nacisk na rozszerzenie konspiracyjnej produkcji broni i
materiału bojowego. Usprawniono konspiracyjną łączność radiową, która zapewniała stałe
porozumienie dowództwa AK ze sztabem Naczelnego Wodza.
Uruchomiono zorganizowane przez sztab Naczelnego Wodza w Londynie zaopatrywanie kraju
drogą zrzutów lotniczych w materiał bojowy, w lekki sprzęt uzbrojenia oraz w wykwalifikowanych
na Zachodzie specjalistów do różnych działów służby w AK Wywiad AK w tym okresie
kontrolował w poważnym stopniu siły wojska i lotnictwa niemieckiego na froncie wschodnim oraz
rozszerzył swój zasięg na przemysł niemiecki i na porty Rzeszy.
Ważną zdobyczą wywiadu AK było rozpoznanie niemieckiego ośrodka doświadczalnego broni w
Peenemünde przy ujściu Odry. Na podstawie meldunków AK lotnictwo brytyjskie zbombardowało
skutecznie ten ośrodek w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 roku. Nasilona została dywersyjna akcja
propagandowa pośród Niemców, rozpoczęta w roku 1941 a mająca za zadanie działać rozkładowo
na żołnierza niemieckiego i na funkcjonariuszy okupacyjnych. W sztabie AK przepracowano, w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]