[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Alan BullockHITLer I STALIn�YWOTy R�WNOLEG�ETOM IIPRZEK�AD: MAGDALENA LIPSKAJAN MIANOWSKII MAREK RUDOWSKITytu� orygina�uHitler and Stalin: Parallel LivesPa�stwowy Instytut Wydawniczy,WYDAWNICTWO BELLONAwarszawa 1994, Wydanie IROZDZIA� TRZYNASTYRok 1918 przekre�lonyHitler :1934 - 1938 (wiek 44 - 49 lat)Stalin :1934 - 1938 (wiek 54 - 59 lat)Lata 1933 i 1934 stanowi�y okres przej�ciowy w polityce zagranicznejzar�wno nazistowskich Niemiec, jak i Zwi�zku Radzieckiego, chocia� z zupe�-nie r�nych powod�w. Podstawowym za�o�eniem Hitlera by�o, �e Niemcymusz� unika� ryzyka wojny, dop�ki nie odtworz� swojej pot�gi militarnej.Jako by�y kombatant we wzruszaj�cy spos�b wypowiada� si� o okropno�ciachwojny. Pragnienie pokoju wyra�ane przez nowy re�im sta�o si� g��wn� nut�niemieckiej propagandy, kt�rej celem by�o wywarcie odpowiedniego wra�eniana brytyjskiej i francuskiej opinii publicznej, a tak�e i mniejszych kraj�wEuropy, podczas gdy wdra�ano programy zbrojeniowe.Hitler ponadto stara� si� odwie�� nazist�w w Austrii i w Gda�sku orazmniejszo�ci niemieckie w Czechos�owacji i w Polsce od wzbudzania niepokojupoprzez wysuwanie ��da� przy��czenia do Rzeszy. Zamiast tego przedstawia�silne Niemcy jako obro�c� cywilizacji europejskiej przed zagro�eniem bol-szewickim. Jednak�e gdy naciskano go, aby uczestni�zy� we wsp�lnym wysi�kumaj�cym na celu wypracowanie gwarancji stabilizacji europejskiej, unika�jakichkolwiek zobowi�za�, kt�re kr�powa�yby mu r�ce. Jedyne porozumienia,jakie by� got�w zawiera�, to porozumienia bilateralne, jak pakt z Polsk� z roku1934 czy angielsko-niemiecki uk�ad �eglugowy z 1935 roku, pozostawiaj�ce muswobod� ich wypowiedzenia, gdy ju� nie b�d� shi�y�y jego celom.Stalin r�wnie� w latach 1933-1934 przygotowywa� si� do przewarto�-ciowania pogl�d�w na sytuacj� mi�dzynarodow� i radzieck� polityk� za-graniczn�. Chocia� od dhz�szego czasu komuni�ci przedstawiali jako pewnik,�e Rosja jest otoczona przez wrogie pot�gi kapitalistyczne, w rzeczywisto�ci odzako�czenia wojny domowej i interwencji aliant�w Zwi�zek Radziecki nie by�zagro�ony przez nikogo i pozostawiono mu swobod� rozwoju a� do pocz�tkulat trzydziestych. Po nawi�zaniu stosunk�w dyplomatycznych z USA w lis-topadzie 1933 roku wielkie mocarstwa i wi�kszo�� innych pa�stw uzna�y rz�dradziecki za pe�noprawny rz�d Rosji i nawi�za�y z nim stosunki handlowe.Rz�d komunistyczny nie zrezygnowa� jednak ze swej roli podpory Kominter-nu, organizacji oddanej idei �wiatowej rewolucji, i stanowi�o to ci�gle g��wn�przeszkod� w normalizacji stosunk�w. Na VI Kongresie Mi�dzynarod�wkiKomunistycznej w 1928 roku nast�pi�o ostateczne podporz�dkowanie tejorganizacji w�adzy radzieckiej, o czym �wiadczy�o przyj�cie wezwania Stalinao skoncentrowany atak na wszystkie partie socjalistyczne.Do lat trzydziestych Stalin zajmowa� si� g��wnie przeprowadzaniemw Rosji swojej w�asnej rewolucji. Zwi�zek Radziecki musia� by� got�w doobrony. Zadaniem p�orytetowym w programie uprzemys�owienia sta�o si�stworzenie przemys�u zbrojeniowego. Nadrz�dnym jednak celem by�o unikaniewojny i do lat 1931-1932 jego realizacja nie stanowi�a powa�niejszegoproblemu.Stosunkowo niewielkie znaczenie, jakie przywi�zywano do polityki za-granicznej, potwierdza� fakt, �e ani Czicze�n, ani Litwinow, kt�ry zast�pi� gona stanowisku ludowego komisarza spraw zagranicznych w 1930 roku, nie bylicz�onkami Biura Politycznego, lecz tylko Komitetu Centralnego. Reputacja,jak� zyska� Litwinow za granic� jako minister spraw zagranicznych Rosjiw latach trzydziestych, by�a atutem, kt�ry Stalin docenia�, ale Litwinow nie by�tw�rc� polityki radzieckiej, pozostaj�c ofcjalnym rzecznikiem pogl�d�w i de-cyzji, na kt�re m�g� wywiera� pewien wp�yw, ale kt�re by�y podejmowaneprzez Biuro Polityczne. Gdy Biuro spotyka�o si� w celu omawiania sprawzagranicznych, Litwinow uczestniczy� w obradach. Stalin jednak mia� inne�r�d�a informacji, na przyk�ad NKWD, i m�g� w ka�dej chwili interweniowa�,a kiedy ju� interweniowa�, jego zdanie by�o decyduj�ce.Radziecka reakcja na pojawienie si� agresywnej Japonii cechowa�a si� t�sam� zmienn� taktyk�, jak� stosowano p�niej w Europie. Najpierw, pozaj�ciu Mand�u�i w 1931 roku, zaoferowano Japonii pakt o nieagresji i a� do1941 roku prowadzono polityk� "za�agodzenia" (w��cznie ze sprzeda�� koleiwschodniochi�skiej). Potem wzmocniono radzieck� armi� Dalekiego Wschodudowodzon� przez marsza�ka Bluchera oraz zainicjowano w ci�gu lat trzydzies-tych szereg potyczek granicznych cz�sto z udzia�em du�ej liczby wojska w celuprzekonania Japo�czyk�w, �e podb�j radzieckiego Dalekiego Wschodu by�byprzedsi�wzi�ciem bardziej kosztownym ni� dalsza ekspansja kosztem Chin.Ostatecznie w 1932 roku wykorzystano komunist�w chi�skich do wywar-cia nacisku na przyw�dc� nacjonalist�w Jianga Jieshi (Czang Kaj-szek), abyopar� si� japo�skiemu wyzwaniu i zgodzi� si� na wznowienie. stosunk�wz Rosj�, zerwanych w 1928 roku, co uniemo�liwia�oby porozumienie mi�dzyChinami i Japoni� skierowane przeciwko ZSRR.Trudniej by�o przyw�dcom rosyjskim okre�li�, jak powa�ne by�o za-gro�enie wybuchem wojny w Europie i jak mo�na by mu zapobiec. Ani WielkaBrytania, ani Francja, chocia� traktowane jak wrogie pot�gi kapitalistyczne,nie stanowi�y bezpo�redniego zagro�enia. Zagro�enia takiego nie stanowi�yr�wnie� Niemcy, najbardziej dotkni�te kryzysem gospodarczym. Nie zapom-niano, oczywi�cie, o okupacji niemieckiej na wielkich obszarach Rosji w czasieI wojny �wiatowej ani te� upokorzenia brzeskiego, ale zwi��ane z tymniepokoje r�wnowa�y� fakt, �e Niemcy zosta�y rozbrojone, a w latach dwu-dziestych oba kraje prowadzi�y �cis�� wsp�prac� wojskow� i gospodarcz�.Rozw�j narodowego socjalizmu i sta�y wzrost liczby g�os�w oddawanychna komunist�w zdawa�y si� �wiadczy� o nadchodz�cym upadku kapitalistycz-nej demokracji niemieckiej. Hitler, postrzegany z marksistowskiego punktuwidzenia jako przykrywka dla interes�w bankier�w i przemys�owc�w, nie by�z pocz�tku traktowany powa�nie. Oficjalne radzieckie stanowisko uznawa�o,�e stworzony przez niego rz�d b�dzie tylko chwilow� przygrywk�, stwarzaj�c�niemieckiej klasie pracuj�cej, zjednoczonej pod przyw�dztwem komunist�w,wyj�tkow� okazj� do przej�cia w�adzy. Nawet gdy okaza�o si� to z�udzeniem,Rosjanie uznali, �e trzeba b�dzie wielu lat, zanim niemieckie zbrojenia osi�gn�poziom pozwalaj�cy armii na zaatakowanie Rosji.Tymczasem mimo zajad�o�ci, z jak� Hitler atakowa� komunizm, i mimoincydent�w, podczas kt�rych poturbowano obywateli radzieckich w Niem-czech, Stalin nie waha� si� utrzymywa� przyjaznych stosunk�w i wsp�pracypomi�dzy obu pa�stwami, co by�o mile widziane w niemieckich kr�gachwojskowych i dyplomatycznych. W maju 1933 roku Hitler wci�� niepokoi� si�odizolowaniem i s�abo�ci� Niemiec; w roku 1931 Rosjanie uzyskali zgod� naratyfkacj� przed�u�enia berli�skiego traktatu o przyja�ni i neutralno�ci pod-pisanego w 1926 roku. Nawet po zako�czeniu d�ugotrwa�ej wsp�pracy mi�dzyReichswehr� i Armi� Czerwon�, w trakcie wymiany wyraz�w szacunku, Stalinstwierdzi�, a stwierdzenie to przesz�o do historii, i� nie by�o najmniejszegopowodu, by fakt, �e Niemcy mia�y rz�d faszystowski, m�g� przeszkodzi� obukrajom w utrzymywaniu przyjaznych stosunk�w i w wymianie handlowej, takjak nie przeszkadza� on w przypadku W�och.W Berlinie zawsze panowa�y sprzeczne opinie, szczeg�lnie w MinisterstwieSpraw Zagranicznych, pomi�dzy zwolennikami Wschodu, kt�rzy zgadzali si�z przyw�dcami wojskowymi i widzieli w zwi�zkach z Rosj� powa�ny atutw realizacji rewizjonistycznych cel�w niemieckich, a zwolennikami Zachodu,kt�rzy uwa�ali, �e najlepiej interesom Niemiec b�dzie s�u�y� wsp�pracaz Zachodem. Ambasadorowie niemieccy w Moskwie z okresu weimarskiego:von Brockdorff Rantzau i jego nast�pca von Dirksen, byli gor�cymi zwolen-nikami Wschodu i tradycja ta nie zako�czy�a si�, gdy Hitler zosta� kanclerzem.Nadolny, mianowany ambasadorem w Moskwie w listopadzie 1933 roku, by�uczniem von Brockdorffa-Rantzaua, a von der Schulenburg, nast�pca Nadol-nego w latach I 934 -1941, mia� ostatecznie uczestniczy� w negocjacjach,zako�czonych podpisaniem paktu nazistowsko-sowieckiego z 1939 roku.Postawa Hitlera jednak�e, chocia� nie by�a zdecydowanie nieprzychylna,nie �wiadczy�a o zaanga�owaniu. Dop�ki pot�ga militarna Niemiec nie zosta�aodbudowana, Hitler nie mia� powodu doprowadza� do otwartego zerwaniastosunk�w z Rosj�, a z drugiej strony zezwala� na nadmierne ich zacie�nienie.Stosunki pozosta�y poprawne, ale wysi�ki podejmowane przez dyplomat�wniemieckich w kierunku ich rozwini�cia czy sondy przeprowadzane z Moskwyptzez Stalina nie dawa�y wynik�w. Wymiana handlowa pomi�dzy obu krajamiby�a chaotyczna i utrzymywa�a si� na znacznie ni�szym poziomie ni� w okresieweimarskim.6 7Stalin nigdy nie straci� z pola widzenia po��danego celu: osi�gni�cia zgodzi�ysi� jednak na podobny traktat, w kt�rym by�aby zawarta akceptacjaporozumienia z Niemcami, najlepiej w sytuacji sk��cenia Hitlera z mocarst- ichgranicy wschodniej. Pierwszy z projekt�w opracowanych przez Barthouwami zachodnimi. Radzieckie pr�by zbli�enia ponawiano w Berlinie i poprzez iLitwinowa nawi�zywa� do pomys�u takiego wschodniego Locarno i propono-ambasad� niemieck� w Moskwie. Stalin jednak�e, chocia� cierpliwy i wy- wa�zawarcie paktu o wzajemnej pomocy obejmuj�cego ZSRR, Niemcy, krajetrwa�y, nie bardzo liczy� na spe�nienie swych nadziei. Dokonano wi�c ogrom-ba�tyckie, Polsk� i Czechos�owacj�. Rosja przyst�pi�aby do Ligi Narod�w,nych wysi�k�w w celu rozbudowy i przezbrojenia armii. W 1933 roku wydatki aNiemcy, podobnie jak ZSRR, by�yby chronione przed atakiem ze stronyna Armi� Czerwon� i marynark� osi�gn�y 1500 milion�w rubli. W 193... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl audipoznan.keep.pl
Alan BullockHITLer I STALIn�YWOTy R�WNOLEG�ETOM IIPRZEK�AD: MAGDALENA LIPSKAJAN MIANOWSKII MAREK RUDOWSKITytu� orygina�uHitler and Stalin: Parallel LivesPa�stwowy Instytut Wydawniczy,WYDAWNICTWO BELLONAwarszawa 1994, Wydanie IROZDZIA� TRZYNASTYRok 1918 przekre�lonyHitler :1934 - 1938 (wiek 44 - 49 lat)Stalin :1934 - 1938 (wiek 54 - 59 lat)Lata 1933 i 1934 stanowi�y okres przej�ciowy w polityce zagranicznejzar�wno nazistowskich Niemiec, jak i Zwi�zku Radzieckiego, chocia� z zupe�-nie r�nych powod�w. Podstawowym za�o�eniem Hitlera by�o, �e Niemcymusz� unika� ryzyka wojny, dop�ki nie odtworz� swojej pot�gi militarnej.Jako by�y kombatant we wzruszaj�cy spos�b wypowiada� si� o okropno�ciachwojny. Pragnienie pokoju wyra�ane przez nowy re�im sta�o si� g��wn� nut�niemieckiej propagandy, kt�rej celem by�o wywarcie odpowiedniego wra�eniana brytyjskiej i francuskiej opinii publicznej, a tak�e i mniejszych kraj�wEuropy, podczas gdy wdra�ano programy zbrojeniowe.Hitler ponadto stara� si� odwie�� nazist�w w Austrii i w Gda�sku orazmniejszo�ci niemieckie w Czechos�owacji i w Polsce od wzbudzania niepokojupoprzez wysuwanie ��da� przy��czenia do Rzeszy. Zamiast tego przedstawia�silne Niemcy jako obro�c� cywilizacji europejskiej przed zagro�eniem bol-szewickim. Jednak�e gdy naciskano go, aby uczestni�zy� we wsp�lnym wysi�kumaj�cym na celu wypracowanie gwarancji stabilizacji europejskiej, unika�jakichkolwiek zobowi�za�, kt�re kr�powa�yby mu r�ce. Jedyne porozumienia,jakie by� got�w zawiera�, to porozumienia bilateralne, jak pakt z Polsk� z roku1934 czy angielsko-niemiecki uk�ad �eglugowy z 1935 roku, pozostawiaj�ce muswobod� ich wypowiedzenia, gdy ju� nie b�d� shi�y�y jego celom.Stalin r�wnie� w latach 1933-1934 przygotowywa� si� do przewarto�-ciowania pogl�d�w na sytuacj� mi�dzynarodow� i radzieck� polityk� za-graniczn�. Chocia� od dhz�szego czasu komuni�ci przedstawiali jako pewnik,�e Rosja jest otoczona przez wrogie pot�gi kapitalistyczne, w rzeczywisto�ci odzako�czenia wojny domowej i interwencji aliant�w Zwi�zek Radziecki nie by�zagro�ony przez nikogo i pozostawiono mu swobod� rozwoju a� do pocz�tkulat trzydziestych. Po nawi�zaniu stosunk�w dyplomatycznych z USA w lis-topadzie 1933 roku wielkie mocarstwa i wi�kszo�� innych pa�stw uzna�y rz�dradziecki za pe�noprawny rz�d Rosji i nawi�za�y z nim stosunki handlowe.Rz�d komunistyczny nie zrezygnowa� jednak ze swej roli podpory Kominter-nu, organizacji oddanej idei �wiatowej rewolucji, i stanowi�o to ci�gle g��wn�przeszkod� w normalizacji stosunk�w. Na VI Kongresie Mi�dzynarod�wkiKomunistycznej w 1928 roku nast�pi�o ostateczne podporz�dkowanie tejorganizacji w�adzy radzieckiej, o czym �wiadczy�o przyj�cie wezwania Stalinao skoncentrowany atak na wszystkie partie socjalistyczne.Do lat trzydziestych Stalin zajmowa� si� g��wnie przeprowadzaniemw Rosji swojej w�asnej rewolucji. Zwi�zek Radziecki musia� by� got�w doobrony. Zadaniem p�orytetowym w programie uprzemys�owienia sta�o si�stworzenie przemys�u zbrojeniowego. Nadrz�dnym jednak celem by�o unikaniewojny i do lat 1931-1932 jego realizacja nie stanowi�a powa�niejszegoproblemu.Stosunkowo niewielkie znaczenie, jakie przywi�zywano do polityki za-granicznej, potwierdza� fakt, �e ani Czicze�n, ani Litwinow, kt�ry zast�pi� gona stanowisku ludowego komisarza spraw zagranicznych w 1930 roku, nie bylicz�onkami Biura Politycznego, lecz tylko Komitetu Centralnego. Reputacja,jak� zyska� Litwinow za granic� jako minister spraw zagranicznych Rosjiw latach trzydziestych, by�a atutem, kt�ry Stalin docenia�, ale Litwinow nie by�tw�rc� polityki radzieckiej, pozostaj�c ofcjalnym rzecznikiem pogl�d�w i de-cyzji, na kt�re m�g� wywiera� pewien wp�yw, ale kt�re by�y podejmowaneprzez Biuro Polityczne. Gdy Biuro spotyka�o si� w celu omawiania sprawzagranicznych, Litwinow uczestniczy� w obradach. Stalin jednak mia� inne�r�d�a informacji, na przyk�ad NKWD, i m�g� w ka�dej chwili interweniowa�,a kiedy ju� interweniowa�, jego zdanie by�o decyduj�ce.Radziecka reakcja na pojawienie si� agresywnej Japonii cechowa�a si� t�sam� zmienn� taktyk�, jak� stosowano p�niej w Europie. Najpierw, pozaj�ciu Mand�u�i w 1931 roku, zaoferowano Japonii pakt o nieagresji i a� do1941 roku prowadzono polityk� "za�agodzenia" (w��cznie ze sprzeda�� koleiwschodniochi�skiej). Potem wzmocniono radzieck� armi� Dalekiego Wschodudowodzon� przez marsza�ka Bluchera oraz zainicjowano w ci�gu lat trzydzies-tych szereg potyczek granicznych cz�sto z udzia�em du�ej liczby wojska w celuprzekonania Japo�czyk�w, �e podb�j radzieckiego Dalekiego Wschodu by�byprzedsi�wzi�ciem bardziej kosztownym ni� dalsza ekspansja kosztem Chin.Ostatecznie w 1932 roku wykorzystano komunist�w chi�skich do wywar-cia nacisku na przyw�dc� nacjonalist�w Jianga Jieshi (Czang Kaj-szek), abyopar� si� japo�skiemu wyzwaniu i zgodzi� si� na wznowienie. stosunk�wz Rosj�, zerwanych w 1928 roku, co uniemo�liwia�oby porozumienie mi�dzyChinami i Japoni� skierowane przeciwko ZSRR.Trudniej by�o przyw�dcom rosyjskim okre�li�, jak powa�ne by�o za-gro�enie wybuchem wojny w Europie i jak mo�na by mu zapobiec. Ani WielkaBrytania, ani Francja, chocia� traktowane jak wrogie pot�gi kapitalistyczne,nie stanowi�y bezpo�redniego zagro�enia. Zagro�enia takiego nie stanowi�yr�wnie� Niemcy, najbardziej dotkni�te kryzysem gospodarczym. Nie zapom-niano, oczywi�cie, o okupacji niemieckiej na wielkich obszarach Rosji w czasieI wojny �wiatowej ani te� upokorzenia brzeskiego, ale zwi��ane z tymniepokoje r�wnowa�y� fakt, �e Niemcy zosta�y rozbrojone, a w latach dwu-dziestych oba kraje prowadzi�y �cis�� wsp�prac� wojskow� i gospodarcz�.Rozw�j narodowego socjalizmu i sta�y wzrost liczby g�os�w oddawanychna komunist�w zdawa�y si� �wiadczy� o nadchodz�cym upadku kapitalistycz-nej demokracji niemieckiej. Hitler, postrzegany z marksistowskiego punktuwidzenia jako przykrywka dla interes�w bankier�w i przemys�owc�w, nie by�z pocz�tku traktowany powa�nie. Oficjalne radzieckie stanowisko uznawa�o,�e stworzony przez niego rz�d b�dzie tylko chwilow� przygrywk�, stwarzaj�c�niemieckiej klasie pracuj�cej, zjednoczonej pod przyw�dztwem komunist�w,wyj�tkow� okazj� do przej�cia w�adzy. Nawet gdy okaza�o si� to z�udzeniem,Rosjanie uznali, �e trzeba b�dzie wielu lat, zanim niemieckie zbrojenia osi�gn�poziom pozwalaj�cy armii na zaatakowanie Rosji.Tymczasem mimo zajad�o�ci, z jak� Hitler atakowa� komunizm, i mimoincydent�w, podczas kt�rych poturbowano obywateli radzieckich w Niem-czech, Stalin nie waha� si� utrzymywa� przyjaznych stosunk�w i wsp�pracypomi�dzy obu pa�stwami, co by�o mile widziane w niemieckich kr�gachwojskowych i dyplomatycznych. W maju 1933 roku Hitler wci�� niepokoi� si�odizolowaniem i s�abo�ci� Niemiec; w roku 1931 Rosjanie uzyskali zgod� naratyfkacj� przed�u�enia berli�skiego traktatu o przyja�ni i neutralno�ci pod-pisanego w 1926 roku. Nawet po zako�czeniu d�ugotrwa�ej wsp�pracy mi�dzyReichswehr� i Armi� Czerwon�, w trakcie wymiany wyraz�w szacunku, Stalinstwierdzi�, a stwierdzenie to przesz�o do historii, i� nie by�o najmniejszegopowodu, by fakt, �e Niemcy mia�y rz�d faszystowski, m�g� przeszkodzi� obukrajom w utrzymywaniu przyjaznych stosunk�w i w wymianie handlowej, takjak nie przeszkadza� on w przypadku W�och.W Berlinie zawsze panowa�y sprzeczne opinie, szczeg�lnie w MinisterstwieSpraw Zagranicznych, pomi�dzy zwolennikami Wschodu, kt�rzy zgadzali si�z przyw�dcami wojskowymi i widzieli w zwi�zkach z Rosj� powa�ny atutw realizacji rewizjonistycznych cel�w niemieckich, a zwolennikami Zachodu,kt�rzy uwa�ali, �e najlepiej interesom Niemiec b�dzie s�u�y� wsp�pracaz Zachodem. Ambasadorowie niemieccy w Moskwie z okresu weimarskiego:von Brockdorff Rantzau i jego nast�pca von Dirksen, byli gor�cymi zwolen-nikami Wschodu i tradycja ta nie zako�czy�a si�, gdy Hitler zosta� kanclerzem.Nadolny, mianowany ambasadorem w Moskwie w listopadzie 1933 roku, by�uczniem von Brockdorffa-Rantzaua, a von der Schulenburg, nast�pca Nadol-nego w latach I 934 -1941, mia� ostatecznie uczestniczy� w negocjacjach,zako�czonych podpisaniem paktu nazistowsko-sowieckiego z 1939 roku.Postawa Hitlera jednak�e, chocia� nie by�a zdecydowanie nieprzychylna,nie �wiadczy�a o zaanga�owaniu. Dop�ki pot�ga militarna Niemiec nie zosta�aodbudowana, Hitler nie mia� powodu doprowadza� do otwartego zerwaniastosunk�w z Rosj�, a z drugiej strony zezwala� na nadmierne ich zacie�nienie.Stosunki pozosta�y poprawne, ale wysi�ki podejmowane przez dyplomat�wniemieckich w kierunku ich rozwini�cia czy sondy przeprowadzane z Moskwyptzez Stalina nie dawa�y wynik�w. Wymiana handlowa pomi�dzy obu krajamiby�a chaotyczna i utrzymywa�a si� na znacznie ni�szym poziomie ni� w okresieweimarskim.6 7Stalin nigdy nie straci� z pola widzenia po��danego celu: osi�gni�cia zgodzi�ysi� jednak na podobny traktat, w kt�rym by�aby zawarta akceptacjaporozumienia z Niemcami, najlepiej w sytuacji sk��cenia Hitlera z mocarst- ichgranicy wschodniej. Pierwszy z projekt�w opracowanych przez Barthouwami zachodnimi. Radzieckie pr�by zbli�enia ponawiano w Berlinie i poprzez iLitwinowa nawi�zywa� do pomys�u takiego wschodniego Locarno i propono-ambasad� niemieck� w Moskwie. Stalin jednak�e, chocia� cierpliwy i wy- wa�zawarcie paktu o wzajemnej pomocy obejmuj�cego ZSRR, Niemcy, krajetrwa�y, nie bardzo liczy� na spe�nienie swych nadziei. Dokonano wi�c ogrom-ba�tyckie, Polsk� i Czechos�owacj�. Rosja przyst�pi�aby do Ligi Narod�w,nych wysi�k�w w celu rozbudowy i przezbrojenia armii. W 1933 roku wydatki aNiemcy, podobnie jak ZSRR, by�yby chronione przed atakiem ze stronyna Armi� Czerwon� i marynark� osi�gn�y 1500 milion�w rubli. W 193... [ Pobierz całość w formacie PDF ]