Historia myśli socjologicznej wykład 6
(05.11.2007)
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (ur. w , zm. w ), niemiecki , twórca klasycznego systemu idealistycznego. Hegel urodził się w w rodzinie urzędnika. Początkowo studiował teologię w , a jego kolegami ze studiów byli i . Filozofią zajął się dopiero w roku, wykładając początkowo na uniwersytecie w jako , przedstawił swoje poglądy w „Phänomenologie des Geistes” (), potem pracował jako dyrektor gimnazjum w Norymberdze (—). Napisał wtedy „Wissenschaft der Logik” (—). W roku został , tworząc następne dzieło: „Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundriss” (, 3 wyd. ). W roku został powołany na stanowisko profesora do . Tu ogłosił „Grundlinien der Philosophie des Rechts” (). Jego wykłady z filozofii historii, sztuki, religii i historii filozofii wydał pt. „G. W. F. Hegels Werke, vollst/ndige Ausgabe durch einen Verein von Freunden des Verewigten” (—, 18 t., tom 19. ukazał się w ). Najnowsze kompletne wydanie wszystkich dzieł Hegla wychodziło w w latach 30. XX wieku. Zdobył za życia wielu uczniów () i pozycję największego niemieckiego filozofa. Umarł w czasie epidemii , która wybuchła w w r. Źródłem intelektualnym filozofii Hegla była filozofia , , ale także elementy szwabskiego . Najważniejsze dzieła Hegla to:
- system całościowy; myśl europejska, wszystkie rzeczy się ze sobą wiążą.
- teoria historii ucznia Hegla Marksa
FILOZOFIA
-rzeczywistość, byt, cały świat jest procesem historycznym. Podmiotem jest duch absolutny, konstytuuje się dzięki tożsamości wiedzy o sobie i przejawia w trzech formach: , , objawionej oraz formie pojęciowej w filozofii. Twórczość artystyczna, twórczość religijna i twórczość filozoficzna, są różnymi wyrazami jednego i tego samego ducha absolutnego. Piękno jest zupełną identycznością zjawiska i absolutu (są to hasła romantyzmu i neoplatonizmu). Jedność zjawiska i idei rozwija się w trzech formach a) symbolicznej, przedstawiającej ideę w zjawisku; b) klasycznej, przedstawiającej jedność zjawiska i idei w sposób naiwny; c) romantycznej, która w sposób świadomy wyrównywa uświadomioną przepaść między zjawiskiem a ideą. Twórczość religijna wychodzi z religii naturalnej i poprzez religię duchowej indywidualności dochodzi do najwyższej formy, religii chrześcijańskiej. Sztuka jest przejawem ducha absolutnego w zmysłowej formie, piękno stoi pośrodku "między zmysłowością jako taką i czystym myśleniem". Filozofia ma za zadanie ujmować w myślach własną epokę oraz człowieka i dzięki temu samopoznaniu odkryć swoją tożsamość z , która zdaniem Hegla "odpowiada w pełni treści prawdziwej filozofii". Poznanie Boga stanowi ostateczny cel filozofii, albowiem "Człowiek zna Boga tylko w takim stopniu, w jakim Bóg w człowieku poznaje samego siebie".Rozwój pojęć filozoficznych jest określony wedle założenia Hegla podwójną koniecznością: 1. ogólnej struktury kategorialnej logiki, 2. powszechnej struktury czasowej ogólnej świadomości ludzkiej. Te dwie zasady stanowią o możliwości naukowego traktowania historii filozofii. Nie jest ona zsypiskiem różnych ciekawostek filozoficznych, ale współczesną świadomością dokonanego rozwoju filozoficznego.Absolutny, czyli ostateczna podstawa rzeczywistości, nie jest przez coś wartościowane u Hegla jest to Bóg. Cały świat to Bóg. Idealizm Hegla ma absolutnie charakter duchowy. Istota rozwoju absolutu jest proces uświadamiania siebie samego. „Bóg” był na początku ślep i głuchy, nie wiedział kim jest, wyruszył w drogę i poznawał siebie samego w procesie historycznym.
Np.:
>Jan Kowalski zadaje sobie pytanie;
-kim jestem?
jestem Jan Kowalski
>Żeni się ; żeby wiedzieć czy jest dobrym mężem, trzeba być mężem. Okazuje się, że nie pociągają go kobiety.
>Rozwodzi się.
>Zostaje gejem, okazuje się, że mężczyźni go brzydzą.
>Jest istotą aseksualną, celibat
- kim jestem?(biografia, historia)
Logika dialektywna; rzeczywistość rozwija się poprzez sprzeczności. Najpierw cos powstaje;
TWIERDZENIE TEZA BYT
NAGACJA ANTYTEZA ALIENACJA
NAGACJA NEGACJI SYNTEZA DEZALIENACJA
Rzeczywistość duchowa wyłania z siebie rzeczywistość materialną. Ta sprzeczność wywołuje syntezę ŚWIADOMOŚĆ na ziemi „Bóg” poznaje siebie oczami i uszami Az do momentu powstania ludzi. Potem sami przez siebie poznawaliśmy świat. Ciąg zdobywania wiedzy o naturze ludzkiej, powstaniu gatunku.
Historia gatunku ludzkiego; podmiotem jest gatunek, który próbuje uświadomić sobie kim jest i na czym polega wolność poprzez urzeczywistnienie siebie.
Wolność; robienie co się chce, jeden człowiek jest wolny reszta nie. Wolność jednostki jest możliwa tylko wtedy gdy inni są w niewoli. Wolność przechodzi w swoje przeciwieństwa. Nie może tkwić w chęci jednostki, musi być atrybutem całego państwa.
Wolność chrześcijańska; każdy jest wolny, równy wobec Boga. Jest to wolność duchowa. Znalezienie relacji jednostka-państwo, obie wolne, wszystkie ustroje współczesne i wcześniejsze szukają odpowiedniej formuły.
Polityczne dzieło sztuki; Polis antyczna. Wolne jest całe państwo, kiedy jestem obywatelem jestem wolny. Sfera wolności, sfera życia publicznego. Obywatel musi być podporządkowany państwu, więc istnieje niewolnictwo co znów stwarza zaprzeczenie. Wolność to bark sumienia, brak jedności ducha.
Rzeczywistość historyczna odbywa się według praw;
- chytrość rozumu; mechanizmami są ludzkie namiętności, które się zderzają, dążymy do wzrostu jednostki. Ten wzrost nie jest prosto kierunkowy to co dla jednych jest zmniejszeniem jednostki dla innych jest jej zwiększeniem(np.: wojna jednym ogranicza wolność, innych rozwija)
- bohater historyczny; żyje i myśli jak ludzie z przyszłości. Wyprzedza ludzi współczesnych swoją świadomością, dlatego nie są rozumiani przez współczesność (np.: Jezus w antyku wbrew wszystkim twierdzi, ze każdy człowiek jest równy i wolny. Napoleon przyniósł nieszczęścia, wojny, ale skutkiem było zniszczenie feudalizmu i powstanie kodeksu prawa).
Marksiści twierdzili, ze komuniści są bohaterami historycznymi.
- spojrzenie kamerdynerskie; „podaje buty bohaterowi historycznemu” ocenia bohatera z punktu widzenia rzeczywistości, nie widzi przez to kim jest. Spojrzenie służącego nie umie dostrzec roli bohatera (np.: Lech Wałęsa, współcześni patrzeli, ze jest on prosty, łowi ryby, jest gruby) Spojrzenie krótkoterminowe.
Wpływ Hegla na Marksa Filozofia Hegla jest kluczowa dla zrozumienia dalszego rozwoju niemieckiej filozofii, w tym myśli . Trzy pojęcia heglowskie: alienacja , uprzedmiotowienie (reifikacja) i rozwiązanie sprzeczności stanowią punkt wyjścia filozofii marksistowskiej. Alienacja oznacza pozostawanie w stanie konfliktu z innymi ludźmi, który rozgrywa się także w ich wnętrzu. Prowadzi ona do uprzedmiotowienia: człowiek postrzegając społeczeństwo, prawo i porządek moralny jako antagonistyczne siły zaczyna traktować ludzi i społeczeństwo jako „przedmioty”. Według Hegla człowiek może rozwiązać tę sprzeczność, kiedy zda sobie sprawę, że stał się obcym w stworzonym przez siebie świecie i wkroczy na drogę budowania samoświadomości. Marks uzna alienację i reifikację relacji międzyludzkich za produkt , a rozwiązanie tej sprzeczności zobaczy w rewolucji socjalistycznej.
Karol Marks ( Karl Heinrich Marx; ur. w , w , zm. w ) - , i działacz rewolucyjny. Twórca , współzałożyciel . Pochodził z zeświecczonej rodziny , która wydała w przeszłości wielu wybitnych . Jego ojciec, prawnik, był zwolennikiem filozofii . Aby uniknąć ograniczeń ustawy uniemożliwiającej Żydom dostęp do stanowisk prawniczych i lekarskich przeszedł z całą rodziną na . Po ukończeniu gimnazjum, Marks w podjął studia prawnicze na uniwersytecie w , a po roku przeniósł się na , w tym czasie jeden z najlepszych na świecie. Na studiach uczęszczał na wykłady Savigny'ego i Gansa. W przystąpił do grupy lewicowych heglistów, do której należał min. , doszukujących się w wątków rewolucyjnych i . Zaczął się interesować i , doktoryzował się na uniwersytecie w w , na podstawie rozprawy o teoriach atomistycznych i (Różnica między filozofią przyrody Demokryta a filozofią przyrody Epikura). Rozprawa doktorska utrzymana jest w duchu idealizmu.Po ukończeniu studiów przeniósł się do licząc na karierę wykładowcy, ale plany te, z powodu zmian personalnych na uniwersytecie, nie powiodły się. Młody Marks żywo interesował się rozwijającą się w filozofią heglowską i pozostawał pod mocnym wpływem pism wydawanych po . w zaczęło wychodzić opozycyjne pismo Gazeta Reńska (Rheinische Zeitung), które zaprosiło i Karola Marksa do współpracy. W październiku Marks został jej redaktorem naczelnym. Pismo spotykało się z represjami władz spowodowanymi jego demokratyczno-radykalnym charakterem, które spowodowały ustąpienie redaktora naczelnego i ostateczne zamknięciem w marcu .Na okres pracy w redakcji przypada ewolucja jego poglądów od idealizmu, reprezentowanego w rozprawie doktorskiej, do , oraz odstąpienie od demokratyzmu na rzecz komunizmu. Na ten okres przypada również wzrost zainteresowania ekonomią polityczną, który zaowocuje w przyszłości wieloma pracami. W roku Marks żeni się w z Jenny von Westphalen i przenosi się do . We ma wraz z wydawać radykalne pismo emigracyjne, jednak ze względu na rozbieżności ideowe redaktorów, jak i problemy z kolportażem, wychodzi tylko jeden numer zatytułowany "Roczniki Niemiecko-Francuskie". Marks publikuje w nim min. artykuły "Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa" i "W kwestii żydowskiej", w których ostatecznie porzuca idealizm i po raz pierwszy ujawnia się jako rewolucjonista i odwołujący się do mas i Proletariatu.W stworzył "Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne" którymi rozpoczyna swoją krytykę ekonomii politycznej i filozofii heglowskiej. Rozwijał w nich również teorię humanizmu socjalistycznego. We wrześniu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]