[ Pobierz całość w formacie PDF ]
JERZY OCHMA�SKIHISTORIA LITWYWYDANIE TRZECIEPOPRAWIONE I UZUPE�NIONEWROC�AW � WARSZAWA � KRAK�WZAK�AD NARODOWY IMIENIA OSSOLI�SKICHWYDAWNICTWO1990OD AUTORAH-ISTORIA Litwy w zamierzeniu swoimma przedstawi� dzieje nie tyle kraju, bo ten jeszcze inne pr�cz Litwi-n�w ludy zamieszkiwa�y, ile niezwyk�� i wielk� przesz�o�� samego na-rodu litewskiego. Nar�d ten, chlubi�cy si� swoj� staro�ytn�, najbar-dziej archaiczn� w Europie mow�, do�� p�no, bo dopiero w 1009 r.,ukaza� si� na widowni historycznej. Skazany na zag�ad� ze strony Krzy-�ak�w, stworzy� pot�ne pa�stwo, ocali� rozleg�e po�acie Rusi od mon-golskiego jarzma, da� Polsce wielk� dynasti� Jagiellon�w, a �wiatuwielu wybitnych m��w stanu, uczonych i artyst�w. Rozpad�y p�niejna dwie cz�ci � spolonizowane klasy wy�sze i poni�any przez nie lite-wski lud � zagro�ony te� w swym bycie przez rusyfikacj�, nie tylkoodrodzi� si� jako nar�d, ale i stworzy� w�asne niepodleg�e pa�stwo, poczym odrzuci� faszyzm i wybra� socjalizm.Dziejami Litwy, kt�re obecnie najpe�niej i najlepiej sami Litwinibadaj�, zajmowa�a si� historiografia wielu kraj�w. Oczywi�cie historiaLitwy przyci�ga�a uwag� badaczy z tych pa�stw i narod�w, kt�re wbiegu dziej�w z racji bezpo�redniego z tym krajem s�siedztwa mia�yz Litw� najbli�sz� styczno��, a nawet � jak Polska � wsp�lne dzieje.Studiom nad przesz�o�ci� Litwy po�wi�cili si� wi�c przede wszystkimhistorycy polscy, rosyjscy i niemieccy.Polska nauka historyczna podejmowa�a badania nad histori� Litwyod dawna, cz�sto i ch�tnie. Dzieje bowiem Polski i Litwy w ci�gu bli-sko 500 lat (1386�1863) splot�y si� tak silnie, �e w XIX w. i p�niejuwa�ano Litw� za nieod��czn� cz�� Polski, a Litwin�w za Polak�winaczej m�wi�cych. S�dzono tak, bo Litwa szlachecka sta�a si� z j�zykai kultury cz�stk� narodu polskiego, a ludu litewskiego jeszcze nie wa-�ono si� nazwa� narodem.Pierwszym Polakiem, kt�ry opisa� dzieje Litwy od czas�w legen-darnych a� po sobie wsp�czesne, by� Maciej Stryjkowski (1547, zm.po 1586), autor Kroniki polskiej, litewskiej, �mudzkiej i wszystkiej Rusi(1582). Up�yn�o z g�r� trzy i p� stulecia, zanim pojawi�a si� nowahistoria Litwy w j�zyku polskim. Autorem jej by� Teodor Narbutt(1784�1864), pisz�cy po polsku, lecz w duchu litewskim. Jego wielkie,lecz niekrytyczne Dzieje narodu litewskiego w dziewi�ciu tomach (1835��1841) doprowadzone zosta�y do 1572 r. Niezale�nie od Narbuttaog�osi� sw� Histori� Litwy i Rusi do r. 1569 Joachim Lelewel (1786��1861) w 1839 r. Wkr�tce te� ukaza�a si� Litwa. Staro�ytne dzieje(2 t., 1847, 1850) J�zefa Ignacego Kraszewskiego (1812�1887) orazWielkie Ksi�stwo Litewskie (1850) Micha�a Bali�skiego (1794�1864).Nowe popularne Dzieje Litwy (1886), t�umaczone te� na litewski, og�o-si�a Konstancja Skirmuntt (1865�1934). Zwi�z�� Histori� Litwy (1895,1917) napisa� Boles�aw Limanowski (1835�1935). Tre�ciwy wyk�addziej�w Litwy da� Leon Wasilewski (1870�1936) w ksi��ce Litwai Bia�oru� (1912, 1925). Po I wojnie �wiatowej ukaza�y si� Dzieje Litwyw zarysie (1921) Jana Jakubowskiego (1874�1938) oraz Dzieje Litwypoga�skiej do r. 1386 (1930) Stanis�awa Zaj�czkowskiego (ur. 1890).Nie uko�czone zosta�y Dzieje Wielkiego Ksi�stwa Litewskiego LudwikaKolankowskiego (1882�1956), gdy� autor opracowa� tylko jeden tom,obejmuj�cy okres 1377�1499 (w 1930).Dotychczasowe polskie opracowania historii Litwy s� ju� mocnoprzestarza�e i si�� rzeczy nie mog� wystarczy� jako �r�d�o wiedzyo przesz�o�ci tego kraju i narodu. Zwykle zreszt� przedstawia�y one li-tewski proces historyczny w spos�b jednostronny, ogranicza�y wyk�addo dziej�w politycznych, a co wi�cej � bywa�y wyra�nie tendencyjne,nie dostrzega�y ludu litewskiego, w�a�ciwego tw�rcy historii Litwy. Taksi� z�o�y�o, �e historiografia polska, kt�ra zdoby�a si� na znakomiteniekiedy dzie�a monograficzne z zakresu historii Litwy, jak Henryka�owmia�skiego (ur. 1898) Studia nad pocz�tkami spo�ecze�stwa i pa�-stwa litewskiego (2 t., 1931, 1932), nie zdo�a�a opracowa� i wyda� �ad-nej zadowalaj�cej syntezy dziej�w litewskich. Potrzeba takiego podr�-cznika historii Litwy jest oczywista. Oczekuj� na� nie tylko mi�o�nicyhistorii, ale i sami historycy, kt�rzy z powodu nieznajomo�ci j�zyka li-tewskiego nie mog� si�gn�� do literatury historycznej litewskiej. Dot�dbowiem nie ma, wyj�wszy podr�czniki litewskie, �adnego powa�niej-szego zarysu historii Litwy w �adnym z j�zyk�w europejskich. Jest, coprawda, w j�zyku angielskim History of the Lithuanian Nation (1948),ale opracowana przez Litwina K. Jurgel� i zawieraj�ca dzieje polity-czne do 1918 r. W samej Litwie wydano dot�d kilka zaledwie podr�cz-nik�w. Najstarszy z nich i pierwszy, jaki w og�le napisano po litewsku,zosta� u�o�ony przez Simanasa Daukantasa (1793�1864) i wydany pojego �mierci w dw�ch tomach w 1893 i 1897 r. pod tytu�em Lietuvosistorija. Omawia�a ona dzieje Litwy do 1569 r. w spos�b niekrytyczny.Autorem pe�niejszej historii Litwy by� Antanas Alekna (1872�1939).Jego Lietuvos istorija mia�a kilka wyda� (1911, 1923) i s�u�y�a za pod-r�cznik szkolny. W 1936 r. ukaza�a si� obszerna Lietuvos istorija napi-sana przez zesp� autor�w pod redakcj� Adolfasa �apoki (1906�1961). Zalet� tego podr�cznika pozostaje do dzi� dobry, cho� czasamitendencyjny wyk�ad historii politycznej. Z kilku podr�cznik�w, wyda-nych w Litwie radzieckiej, wyr�nia si� trzytomowa Lietuvos TSR isto-rija, doprowadzona do 1940 r., a wydana w Wilnie w latach 1957, 1963,1965. Opracowa� j� zesp� autorski z�o�ony z najpowa�niejszych histo-ryk�w litewskich (Juozas Jurginis, Yytautas Merkys, Konstantinas Ja-blonskis, Me�ys Ju�as i inni) pod redakcj� Juozasa �iug�dy. Autorzyw�o�yli powa�ny wysi�ek pisarski i badawczy staraj�c si� mo�liwiewszechstronnie przedstawi� histori� swego narodu. Wiele problem�w,nie poruszonych w literaturze, musieli opracowywa� od podstaw, inneukazali w zupe�nie nowym �wietle. S�ab� stron� tego zarysu jest jednakpowierzchowne uj�cie stosunk�w polsko-litewskich (wyj�wszy zagad-nienia unii), jak r�wnie� pozostawienie na uboczu szeregu wa�nychkwestii z dziedziny statystyki historycznej. W podr�czniku bowiem niezosta�y om�wione tak istotne zagadnienia, jak zaludnienie � najistot-niejszy element si� wytw�rczych, struktura stanowo-klasowa spo�ecze�-stwa, wielka w�asno�� itp. Dzi� ju� przy omawianiu takich problem�wnie wystarczy pos�u�y� si� opisem s�ownym, konieczne s� dane licz-bowe.Historia Litwy w wysi�ku i rozumieniu autora stanowi opracowanieoparte na literaturze historycznej i badaniach w�asnych, prowadzonychod 1955 r. pod kierownictwem naukowym prof. dr� Henryka �owmia�-skiego w Instytucie Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewi-cza w Poznaniu. Nie s� one zwyk�ym przej�ciem fakt�w, tez i pogl�d�wdotychczasowej historiografii Litwy, gdy� autor w miar� mo�no�ci pr�-bowa� da� w�asny pogl�d, oparty na kontroli �r�d�owej, a w niejednymwypadku wysuwa� ca�kowicie nowe rozwi�zanie problemu, np. kwestiipocz�tk�w Litwy. R�wnie� przyj�ta periodyzacja r�ni si� od podzia�uhistorii Litwy na okresy, zastosowanego w Lietuvos TSR istorija czy te�w innych podr�cznikach. Za podstaw� periodyzacji historii Litwywzi�te zosta�y przemiany nie tylko gospodarcze i spo�eczne, ale i polity-czne oraz ustrojowe. Badacze litewscy uwa�aj� np., �e prze�omowy wdziejach Litwy jest wiek IX, kiedy to mia�y si� pojawi� na Litwie stosu-nki feudalne, i �e okres od IX do po�owy XIII w., tj. do powstaniapa�stwa, stanowi jedn� ca�o��. Zdaniem autora okres od XII w. w��cz-nie nale�y do epoki plemiennej, przedfeudalnej. Je�li nawet w IX�Xw. pojawi�y si� na Litwie pewne cechy feudalizmu, by�y to tylko zwia-stuny nowego ustroju, zal��ki tak s�abe, �e nie mog�y one zawa�y� nazmianie ustroju spo�ecznego. Podobnie by�o p�niej, gdy� elementykapitalizmu pojawi�y si� na Litwie na d�ugo przed 1861 r. (zniesieniepodda�stwa), a przecie� historycy nie w��czaj� pierwszej po�owy XIXw. do epoki kapitalizmu na Litwie. Za dat� graniczn� uwa�a te� autorokres unii polsko-litewskiej 1386 r., gdy� po niej nast�pi�y donios�ezmiany spo�eczne i ustrojowe, kt�re doprowadzi�y do ostatecznego wy-kszta�cenia si� feudalizmu na Litwie. Tymczasem historycy litewscydaty tej nie uznaj�. Dalsza powa�na r�nica mi�dzy periodyzacja au-tora a periodyzacja Lietuvos TSR istorija dotyczy czas�w najnowszych.Historycy Litwy mniemaj�, i� nowy okres dziej�w Litwy zaczyna si�z pocz�tkiem XX w. i dopatruj� si� na Litwie istnienia imperialistycz-nego stadium kapitalizmu. Je�li jednak bada� histori� Litwy na my�lleninowskich kryteri�w imperializmu, to okazuje si�, �e w pocz�tkuXX w. na Litwie nie by�o koncentracji produkcji i kapita�u, nie po-wsta�y monopole, nie wywo�ono kapita�u, nie nast�pi�o zespolenie7kapita�u przemys�owego z bankowym w kapita� finansowy. Na Litwiepojawi�o si� tylko kilka sp�ek akcyjnych, lecz nie by�y to monopole,s�owem � Litwa wcale nie wesz�a w okres imperializmu. Za dat� prze-�omow� uwa�aj� historycy litewscy r�wnie� 1917 r. Jednak�e WielkaSocjalistyczna Rewolucja Pa�dziernikowa w 1917 r. nie wywar�a jesz-cze bezpo�redniego wp�ywu na dzieje Litwy. Dopiero w ko�cu 1918 r.dosz�o do utworzenia w�adzy radzieckiej na Litwie oraz (nieco wcze�-niej) do powstania bur�uazyjnego pa�stwa litewskiego. Zwrot w histo-rii Litwy nast�pi� wi�c wyra�nie w 1918 r.Kilku wyja�nie� wymaga pisownia litewskich nazw osobowychi miejscowych. Pisownia litewska jest morfologiczno-etymologiczna,a nie fonetyczna, tote� dla nie znaj�cych j�zyka litewskiego stwarzapewne trudno�ci. We wsp�czesnym alfabecie litewskim, ustalonymstosunkowo p�no, bo dopiero ko�o 1920 r.... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl audipoznan.keep.pl
JERZY OCHMA�SKIHISTORIA LITWYWYDANIE TRZECIEPOPRAWIONE I UZUPE�NIONEWROC�AW � WARSZAWA � KRAK�WZAK�AD NARODOWY IMIENIA OSSOLI�SKICHWYDAWNICTWO1990OD AUTORAH-ISTORIA Litwy w zamierzeniu swoimma przedstawi� dzieje nie tyle kraju, bo ten jeszcze inne pr�cz Litwi-n�w ludy zamieszkiwa�y, ile niezwyk�� i wielk� przesz�o�� samego na-rodu litewskiego. Nar�d ten, chlubi�cy si� swoj� staro�ytn�, najbar-dziej archaiczn� w Europie mow�, do�� p�no, bo dopiero w 1009 r.,ukaza� si� na widowni historycznej. Skazany na zag�ad� ze strony Krzy-�ak�w, stworzy� pot�ne pa�stwo, ocali� rozleg�e po�acie Rusi od mon-golskiego jarzma, da� Polsce wielk� dynasti� Jagiellon�w, a �wiatuwielu wybitnych m��w stanu, uczonych i artyst�w. Rozpad�y p�niejna dwie cz�ci � spolonizowane klasy wy�sze i poni�any przez nie lite-wski lud � zagro�ony te� w swym bycie przez rusyfikacj�, nie tylkoodrodzi� si� jako nar�d, ale i stworzy� w�asne niepodleg�e pa�stwo, poczym odrzuci� faszyzm i wybra� socjalizm.Dziejami Litwy, kt�re obecnie najpe�niej i najlepiej sami Litwinibadaj�, zajmowa�a si� historiografia wielu kraj�w. Oczywi�cie historiaLitwy przyci�ga�a uwag� badaczy z tych pa�stw i narod�w, kt�re wbiegu dziej�w z racji bezpo�redniego z tym krajem s�siedztwa mia�yz Litw� najbli�sz� styczno��, a nawet � jak Polska � wsp�lne dzieje.Studiom nad przesz�o�ci� Litwy po�wi�cili si� wi�c przede wszystkimhistorycy polscy, rosyjscy i niemieccy.Polska nauka historyczna podejmowa�a badania nad histori� Litwyod dawna, cz�sto i ch�tnie. Dzieje bowiem Polski i Litwy w ci�gu bli-sko 500 lat (1386�1863) splot�y si� tak silnie, �e w XIX w. i p�niejuwa�ano Litw� za nieod��czn� cz�� Polski, a Litwin�w za Polak�winaczej m�wi�cych. S�dzono tak, bo Litwa szlachecka sta�a si� z j�zykai kultury cz�stk� narodu polskiego, a ludu litewskiego jeszcze nie wa-�ono si� nazwa� narodem.Pierwszym Polakiem, kt�ry opisa� dzieje Litwy od czas�w legen-darnych a� po sobie wsp�czesne, by� Maciej Stryjkowski (1547, zm.po 1586), autor Kroniki polskiej, litewskiej, �mudzkiej i wszystkiej Rusi(1582). Up�yn�o z g�r� trzy i p� stulecia, zanim pojawi�a si� nowahistoria Litwy w j�zyku polskim. Autorem jej by� Teodor Narbutt(1784�1864), pisz�cy po polsku, lecz w duchu litewskim. Jego wielkie,lecz niekrytyczne Dzieje narodu litewskiego w dziewi�ciu tomach (1835��1841) doprowadzone zosta�y do 1572 r. Niezale�nie od Narbuttaog�osi� sw� Histori� Litwy i Rusi do r. 1569 Joachim Lelewel (1786��1861) w 1839 r. Wkr�tce te� ukaza�a si� Litwa. Staro�ytne dzieje(2 t., 1847, 1850) J�zefa Ignacego Kraszewskiego (1812�1887) orazWielkie Ksi�stwo Litewskie (1850) Micha�a Bali�skiego (1794�1864).Nowe popularne Dzieje Litwy (1886), t�umaczone te� na litewski, og�o-si�a Konstancja Skirmuntt (1865�1934). Zwi�z�� Histori� Litwy (1895,1917) napisa� Boles�aw Limanowski (1835�1935). Tre�ciwy wyk�addziej�w Litwy da� Leon Wasilewski (1870�1936) w ksi��ce Litwai Bia�oru� (1912, 1925). Po I wojnie �wiatowej ukaza�y si� Dzieje Litwyw zarysie (1921) Jana Jakubowskiego (1874�1938) oraz Dzieje Litwypoga�skiej do r. 1386 (1930) Stanis�awa Zaj�czkowskiego (ur. 1890).Nie uko�czone zosta�y Dzieje Wielkiego Ksi�stwa Litewskiego LudwikaKolankowskiego (1882�1956), gdy� autor opracowa� tylko jeden tom,obejmuj�cy okres 1377�1499 (w 1930).Dotychczasowe polskie opracowania historii Litwy s� ju� mocnoprzestarza�e i si�� rzeczy nie mog� wystarczy� jako �r�d�o wiedzyo przesz�o�ci tego kraju i narodu. Zwykle zreszt� przedstawia�y one li-tewski proces historyczny w spos�b jednostronny, ogranicza�y wyk�addo dziej�w politycznych, a co wi�cej � bywa�y wyra�nie tendencyjne,nie dostrzega�y ludu litewskiego, w�a�ciwego tw�rcy historii Litwy. Taksi� z�o�y�o, �e historiografia polska, kt�ra zdoby�a si� na znakomiteniekiedy dzie�a monograficzne z zakresu historii Litwy, jak Henryka�owmia�skiego (ur. 1898) Studia nad pocz�tkami spo�ecze�stwa i pa�-stwa litewskiego (2 t., 1931, 1932), nie zdo�a�a opracowa� i wyda� �ad-nej zadowalaj�cej syntezy dziej�w litewskich. Potrzeba takiego podr�-cznika historii Litwy jest oczywista. Oczekuj� na� nie tylko mi�o�nicyhistorii, ale i sami historycy, kt�rzy z powodu nieznajomo�ci j�zyka li-tewskiego nie mog� si�gn�� do literatury historycznej litewskiej. Dot�dbowiem nie ma, wyj�wszy podr�czniki litewskie, �adnego powa�niej-szego zarysu historii Litwy w �adnym z j�zyk�w europejskich. Jest, coprawda, w j�zyku angielskim History of the Lithuanian Nation (1948),ale opracowana przez Litwina K. Jurgel� i zawieraj�ca dzieje polity-czne do 1918 r. W samej Litwie wydano dot�d kilka zaledwie podr�cz-nik�w. Najstarszy z nich i pierwszy, jaki w og�le napisano po litewsku,zosta� u�o�ony przez Simanasa Daukantasa (1793�1864) i wydany pojego �mierci w dw�ch tomach w 1893 i 1897 r. pod tytu�em Lietuvosistorija. Omawia�a ona dzieje Litwy do 1569 r. w spos�b niekrytyczny.Autorem pe�niejszej historii Litwy by� Antanas Alekna (1872�1939).Jego Lietuvos istorija mia�a kilka wyda� (1911, 1923) i s�u�y�a za pod-r�cznik szkolny. W 1936 r. ukaza�a si� obszerna Lietuvos istorija napi-sana przez zesp� autor�w pod redakcj� Adolfasa �apoki (1906�1961). Zalet� tego podr�cznika pozostaje do dzi� dobry, cho� czasamitendencyjny wyk�ad historii politycznej. Z kilku podr�cznik�w, wyda-nych w Litwie radzieckiej, wyr�nia si� trzytomowa Lietuvos TSR isto-rija, doprowadzona do 1940 r., a wydana w Wilnie w latach 1957, 1963,1965. Opracowa� j� zesp� autorski z�o�ony z najpowa�niejszych histo-ryk�w litewskich (Juozas Jurginis, Yytautas Merkys, Konstantinas Ja-blonskis, Me�ys Ju�as i inni) pod redakcj� Juozasa �iug�dy. Autorzyw�o�yli powa�ny wysi�ek pisarski i badawczy staraj�c si� mo�liwiewszechstronnie przedstawi� histori� swego narodu. Wiele problem�w,nie poruszonych w literaturze, musieli opracowywa� od podstaw, inneukazali w zupe�nie nowym �wietle. S�ab� stron� tego zarysu jest jednakpowierzchowne uj�cie stosunk�w polsko-litewskich (wyj�wszy zagad-nienia unii), jak r�wnie� pozostawienie na uboczu szeregu wa�nychkwestii z dziedziny statystyki historycznej. W podr�czniku bowiem niezosta�y om�wione tak istotne zagadnienia, jak zaludnienie � najistot-niejszy element si� wytw�rczych, struktura stanowo-klasowa spo�ecze�-stwa, wielka w�asno�� itp. Dzi� ju� przy omawianiu takich problem�wnie wystarczy pos�u�y� si� opisem s�ownym, konieczne s� dane licz-bowe.Historia Litwy w wysi�ku i rozumieniu autora stanowi opracowanieoparte na literaturze historycznej i badaniach w�asnych, prowadzonychod 1955 r. pod kierownictwem naukowym prof. dr� Henryka �owmia�-skiego w Instytucie Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewi-cza w Poznaniu. Nie s� one zwyk�ym przej�ciem fakt�w, tez i pogl�d�wdotychczasowej historiografii Litwy, gdy� autor w miar� mo�no�ci pr�-bowa� da� w�asny pogl�d, oparty na kontroli �r�d�owej, a w niejednymwypadku wysuwa� ca�kowicie nowe rozwi�zanie problemu, np. kwestiipocz�tk�w Litwy. R�wnie� przyj�ta periodyzacja r�ni si� od podzia�uhistorii Litwy na okresy, zastosowanego w Lietuvos TSR istorija czy te�w innych podr�cznikach. Za podstaw� periodyzacji historii Litwywzi�te zosta�y przemiany nie tylko gospodarcze i spo�eczne, ale i polity-czne oraz ustrojowe. Badacze litewscy uwa�aj� np., �e prze�omowy wdziejach Litwy jest wiek IX, kiedy to mia�y si� pojawi� na Litwie stosu-nki feudalne, i �e okres od IX do po�owy XIII w., tj. do powstaniapa�stwa, stanowi jedn� ca�o��. Zdaniem autora okres od XII w. w��cz-nie nale�y do epoki plemiennej, przedfeudalnej. Je�li nawet w IX�Xw. pojawi�y si� na Litwie pewne cechy feudalizmu, by�y to tylko zwia-stuny nowego ustroju, zal��ki tak s�abe, �e nie mog�y one zawa�y� nazmianie ustroju spo�ecznego. Podobnie by�o p�niej, gdy� elementykapitalizmu pojawi�y si� na Litwie na d�ugo przed 1861 r. (zniesieniepodda�stwa), a przecie� historycy nie w��czaj� pierwszej po�owy XIXw. do epoki kapitalizmu na Litwie. Za dat� graniczn� uwa�a te� autorokres unii polsko-litewskiej 1386 r., gdy� po niej nast�pi�y donios�ezmiany spo�eczne i ustrojowe, kt�re doprowadzi�y do ostatecznego wy-kszta�cenia si� feudalizmu na Litwie. Tymczasem historycy litewscydaty tej nie uznaj�. Dalsza powa�na r�nica mi�dzy periodyzacja au-tora a periodyzacja Lietuvos TSR istorija dotyczy czas�w najnowszych.Historycy Litwy mniemaj�, i� nowy okres dziej�w Litwy zaczyna si�z pocz�tkiem XX w. i dopatruj� si� na Litwie istnienia imperialistycz-nego stadium kapitalizmu. Je�li jednak bada� histori� Litwy na my�lleninowskich kryteri�w imperializmu, to okazuje si�, �e w pocz�tkuXX w. na Litwie nie by�o koncentracji produkcji i kapita�u, nie po-wsta�y monopole, nie wywo�ono kapita�u, nie nast�pi�o zespolenie7kapita�u przemys�owego z bankowym w kapita� finansowy. Na Litwiepojawi�o si� tylko kilka sp�ek akcyjnych, lecz nie by�y to monopole,s�owem � Litwa wcale nie wesz�a w okres imperializmu. Za dat� prze-�omow� uwa�aj� historycy litewscy r�wnie� 1917 r. Jednak�e WielkaSocjalistyczna Rewolucja Pa�dziernikowa w 1917 r. nie wywar�a jesz-cze bezpo�redniego wp�ywu na dzieje Litwy. Dopiero w ko�cu 1918 r.dosz�o do utworzenia w�adzy radzieckiej na Litwie oraz (nieco wcze�-niej) do powstania bur�uazyjnego pa�stwa litewskiego. Zwrot w histo-rii Litwy nast�pi� wi�c wyra�nie w 1918 r.Kilku wyja�nie� wymaga pisownia litewskich nazw osobowychi miejscowych. Pisownia litewska jest morfologiczno-etymologiczna,a nie fonetyczna, tote� dla nie znaj�cych j�zyka litewskiego stwarzapewne trudno�ci. We wsp�czesnym alfabecie litewskim, ustalonymstosunkowo p�no, bo dopiero ko�o 1920 r.... [ Pobierz całość w formacie PDF ]