Henryk Sienkiewicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich, cieszy się od stu lat największą poczytnością.
Urodzony dnia 5 maja 1846r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej na Podlasiu (w Woli Okrzeskiej pod Łukowem), chłopięce lata spędził na wsi, obserwując z bliska życie ludu, którego niedole przedstawił tak wiernie w swych wczesnych nowelach.
Gimnazjum i studia wyższe (w Szkole Głównej) ukończył w Warszawie. Działalność literacką rozpoczął dość wcześnie, już w roku 1867 pisząc krytyki literackie, felietony na aktualne tematy, wreszcie nowele. Zarówno świetna forma tych krótkich opowiadań, jak i zawarta w nich myśl postępowa i patriotyczna zjednały młodemu pisarzowi wielki rozgłos. W nieco późniejszym okresie stworzył prawdziwe arcydzieła nowelistyki.
Po podróży do Ameryki talent Sienkiewicza osiąga pełnię swego rozwoju: w latach 1883-1888 ukazuje się Trylogia czyli „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „pan Wołodyjowski”. Ten wielki cykl powieści historycznych wywarł olbrzymi wpływ na społeczeństwo, bo chociaż przedstawiał czasy odległe – budził i podtrzymywał wolę oporu przeciw zaborcom. Trylogia przyniosła Sienkiewiczowi sławę, jakiej nie zdobył dotąd żaden polski pisarz.
Mimo ciężkich przeżyć osobistych (śmierć ukochanej żony pod koniec pisania Potopu, niefortunne drugie małżeństwo) talent pisarza nadal się wzbogacał, powstają nowe wielkie powieści historyczne: Quo vadis (Dokąd idziesz 1896) i Krzyżacy (1900). Sienkiewicz zdobywa światową sławę. Jego dzieła, tłumaczone na wiele języków, rozchodzą się w dużych nakładach w krajach europejskich, w Ameryce, a nawet w Azji i Afryce (Egipt). Do światowego rozgłosu pisarza przyczyniła się również Nagroda Nobla, przyznana mu za Quo vadis w roku 1905. Jeszcze wcześniej nagrodził Sienkiewicza naród polski. W roku 1900, na trzydziestolecie jego pracy literackiej, społeczeństwo ofiarowało mu jako dar narodowy – majątek Oblęgorek (obecnie mieści się w tym pałacyku Muzeum Sienkiewiczowskie).
Owocem wędrówki po Egipcie i innych terenach Afryki wschodniej stała się powieść młodzieżowa – W pustyni i w puszczy (1911) .
Ostatnie lata niezwykle bogatego i pracowitego żywota poświęcił pisarz pomocy ofiarom I Wojny Światowej, organizując w Szwajcarii specjalny komitet. Odzyskania niepodległości przez Polskę już nie doczekał. Zmarł w Vevey w Szwajcarii dnia 15 listopada 1916 roku, okrywając żałobą cały naród. Po zakończeniu I Wojny Światowej sprowadzono zwłoki Sienkiewicza do ojczyzny i pochowano uroczyście w podziemiach katedry warszawskiej.
Akcja książki "W pustyni i w puszczy" rozgrywa się pod koniec XIX wieku w Północno-Wschodniej Afryce. Głównymi bohaterami są Polak - Staś Tarkowski oraz jego przyjaciółka - Angielka Nel Rawlison.
Obydwoje dzieci samotnie wychowują ojcowie. Stasia inżynier Władysław Tarkowski, a Nel pan Rawlinson, który także jest inżynierem i nadzorują budowę Kanału Sueskiego.
Podczas nieobecności ojców dzieci zostały pod opieką pani Oliwier. Po Świętach Bożego Narodzenia dzieci zostają Uprowadzone przez Hamisa, który działał na polecenie Fatmy. Porwano Stasia i Nel ponieważ mieli oni zostać wymienieni za Fatmę i jej dzieci ,która była żoną Smaina, wobec której zastosowano areszt domowy . Dzieci zostają wywiezione do El garach. Z stamtąd karawaną ruszają przez pustynię . Rozpoczyna się szaleńcza jazda . Gdy ojcowie dowiadują się, że w umówionym miejscu nie ma ich dzieci orientują, że jest to porwanie .
Wyznaczona jest wysoka nagroda za ich odnalezienie , ale sami też wyruszają na poszukiwanie dzieci . W czasie porwania dzieciom towarzyszy pies o imieniu Saba , którego Nel dostała od ojca w prezencie . Podczas jazdy przez pustynię dzieci zostawiały po sobie ślady , zostały one wykryte przez Gebra , który wymierzył dzieciom karę . Następnego dnia karawana ruszyła w dalszą drogę,dokuczał im upał i zarządzono postój . Dzieci na swojej drodze napotykały to raz ulewny deszcz to zaś burzę piaskową . Ale mimo wszystko Staś myślał nad drogą ucieczki . Za co dzieci na każym kroku były karane chłostą i biciem .
Porwanie to było starannie zaplanowane gdyż na ich drodze w rozpadlinach skalnych Beduini znajdowali pożywienie . Hamis stawał w obronie dzieci mówiąc , że są własnością Smaina i nie może im spaść włos z głowy . Zmęczenie dzieci było tak duże , że w czasie podróży przez pustynię dzieci doznawały fatamorgany, wobec czego zadecydowano , że będą podróżować w nocy a odpoczywać w dzień . Zaczeło brakować żywności . Staś zaczął wątpić czy pomoc nadejdzie gdy dowiedział się o zdobyciu Chartumu i odwrocie Anglików. Wymyślał różne sposoby aby uciec.
W czasie podróży zaczął zmieniać się krajobraz pojawiła się zieleń i olbrzymie drzewa nabaku . Wkroczyli do kraju Mahdiego. Wśród mieszkańców przeważali teraz murzyni . Odpoczęli u Emira Tadhila i wyruszyli w dalszą drogę przeprawiając się przez rzekę. Dotarli do Omdurmanu, gdzie spotkali Greka , który dał im suszone daktyle i obiecał wspomnieć o nich Mahdiemu. Dzieci przerażone były tym co tam zobaczyły. Na bambusie wkopanym na środku rynku zatknięta była głowa generała Gordona . Staś zaczynał wątpić w pomoc Anglików . Jedyną ich nadzieją było spotkanie z Mahdim i zmiana wiary inaczej czeka ich śmierć.
Gdy stanęli przed Mahdim Staś nie pokłonił się jemu i nie przyjął jego wiary. Idrys rozchorował się przez co dzieci zaczęły głodować. Staś żebrząc o jedzenie spotkał misjonarza , który ofiarował mu jedzenie i chininę jedyne lekarstwo na szalejącą febrę. Wyruszono do Faszody. Podczas ciężkiej drogi Nel szybko traciła siły i wychudła. Otrzymała od szejka Hatima niewolnicę Meę . Pod wieczór podróżnicy natknęli się na lwa. Chamis dał strzelbę Stasiowi z której chłopiec zabił lwa a następnie znienawidzonych: Gebhra, Chamisa i Beduinów. Byli wolni. Ruszyli dalej. W nocy męczyły ich przeżycia poprzedniego dnia.
Następnego dnia Staś upolował antylopę dzięki czemu wszyscy najedli się do syta. Podczas polowania Saba pobiegł za postrzelonym bawołem. Gdy zapadła noc pies nie wracał. Po pewnym czasie Kali wrócił z psem. Kali opowiedział im o swoim życiu. Zbliżała się pora deszczowa. Ulewną noc musieli spędzić na drzewie. Rano wyruszyli w dalszą drogę. Podczas wędrówki napotkali uwięzionego w wąwozie słonia. Nie zastrzelili słonia lecz zaczęli go karmić. Staś znalazł ogromny pień drzewa baobabu w którym zamieszkali. Nową siedzibę Staś nazwał Kraków. Pewnego dnia Nel poszła do wąwozu i zaczęła bawić się ze słoniem, który nie chciał się z nią rozstać.
Każdą chwilę spędzała u Kinga (tak nazwała słonia). Pewnego dnia Nel dostała ataku febry. Po tygodniu atak się powtórzył. Staś obawiał się śmierci Nel. Po długich wahaniach Staś zdecydował się pójść do obozu zauważonego przez Kalego. W obozie Staś zastał ciężko chorego Szwajcara pana Linde , który ofiarował Stasiowi herbatę , ryż , kawę i wino oraz lekarstwo dla Nel chininę dostał też naboje oraz konia .
Następnego dnia Staś znów odwiedził Lindego, który udzielił mu wielu ważnych wskazówek, oraz poprosił o to aby ochrzcił wodą umierających Murzynów. Linde był coraz słabszy zmarł trzy dni później, Staś i Kali pochowali go w jaskini. Nadszedł dzień wysadzenia skały i oswobodzenia Kinga. Udało się. Ruszyli na południe. Dotarli do wioski o której Linde opowiadał Stasiowi. Zabrali ze sobą małego czarnego przyjaciela Nasibu. W wiosce było źródło krystalicznej czystej wody, mnóstwo owoców, stada antylop i gromady słoni. Mały Nasibu znalazł kozę, co zapewniało Nel codzienną porcję mleka. Podczas podróży napotkali murzyńska wioskę w której Staś zdemaskował czarownika straszącego tubylców.
Wyruszyli dalej. Korzystając z dłuższego wypoczynku kleili latawce z prośbami o pomoc. Staś niepokoił się gdy dowiedział się o wojnie plemienia Kalego z plemieniem Samburu. Postanowił pomóc wojownikomWa-hima. Uderzył na Samburów nocą. W walce zginął ojciec Kalego i Kali musiał obiąć tron , lecz postanowił nie zabijać jeńców tylko zawrzeć przymierze z Samburu. Po przygotowaniu sporych zapasów karawana (do której należeli Murzyni Samburu i Wa-hima) ruszyła dalej. Po wyjściu na równinę dokuczał im upał i zaczęło brakować wody. Pewnego dnia czarownicy aby się zemścić uciekając wykradli i porozcinali worki z wodą. Karawana bez kropli wody ruszyła dalej.
Upał był niesamowity. Ludzie i zwierzęta padali z pragnienia. Kali i Mea byli umierający. W nocy Saba zaszczekał i pędem pobiegł. Staś zrozumiał , że nadchodzi pomoc i wystrzelił w powietrze czerwoną racę. Zobaczył dwóch oficerów angielskich kapitana Glena i doktora Clary. Kapitan Glen i doktor Clary byli na ekspedycji rządowej. Mieli osadę nad jeziorem gdzie zobaczyli latawce puszczane przez dzieci. Ruszyli więc im na pomoc. Dwaj przyjaciele nie mogli się nadziwić odwadze Stasia. Dzieci opowiedziały im całą historię. Wysłano depeszę do ich ojców o odnalezieni dzieci. Nadeszła wreszcie chwila w której dzieci wpadły w ramiona swoich ojców i cała historia zakończyła się szczęśliwie.
rozdz.1
Staś i Nel rozmawiają o aresztowaniu Fatmy, ciotecznej siostry Mahdiego i samym Mahdim.
rozdz.2
Pan Rawlison i pan Tarkowski, pracujący przy budowie Kanału Sueskiego, mają wyjechać na inspekcję robót prowadzonych przy całej sieci kanałów w okolicach miasta Medinet. Zamierzają zabrać ze sobą dzieci. Nauczycielka Nel, pani Oliver, boi się podróży i jazdy na wielbłądzie: jej lęk budzą też opowieści o powstaniu Mahdiego. Pan Rawlison wyjaśnia Stasiowi, że Anglia zgodziła się na zajęcie przez rząd egipski Kordofanu, Darfuru i Sudanu, bo tylko w ten sposób można zmusić handlarzy niewolników i kości słoniowej do zaprzestania tego procederu. Gdy pojawił się Mohammed-Achmed, zwany Mahdim, i ogłosił świętą wojnę / twierdząc, że w Egipcie upada prawdziwa wiara/, skupili się wokół niego przede wszystkim niezadowoleni handlarze. Rozmowę przerywa przyjście Fatmy, która prosi pana Rawlisona o wstawiennictwo ? chce pojechać wraz z dziećmi do swego męża, Smaina. On nie zdradził rzdu egipskiego i nie przeszedł na stronę Mahdiego, po prostu zachorował, ale gdy wyzdrowieje, wykupi wszystkich jeńców chrześcijańskich, a gdyby umarł, to ona, jako krewna Mahdiego, załatwią tę sprawę. Pan Rawlison na prośbę Nel obiecuje pomóc kobiecie. Fatma po powrocie do domu wzywa Chamisa, syna Chadigiego, i przygotowuje plan porwania Stasia i Nel.
rozdz.3
Pan Tarkowski i pan Rawlison wyjechali na inspekcję, wkrótce mają dołączyć do nich dzieci. Wyjazd Stasia i Nel staje jednak pod znakiem zapytania, bo po ukłuciu przez skorpiona zachorowała pani Olivier. Ostatecznie Staś i Nel wyjeżdżają tylko z murzyńską piastunką dziewczynki, Dinah. W pociągu poznają kapitana Glena i doktora Clary´ego.
rozdz.4
Dzieci cieszą się ze spotkania z ojcami. Atrakcją jest też dla nich życie w namiocie oraz planowane przejażdżki na wielbłądach. Z okazji świąt Bożego Narodzenia Nel dostaje psa Sabę, a Staś sztucer. Przybywają przewodnicy wielbłądów: Idrys i Gebhr. Obaj nie podobają się Sabie.
rozdz.5
Pan Tarkowski i pan Rawlison wyjeżdżają na inspekcję robót wodnych. Po dwóch dniach pojawia się Chamis z poleceniem przywiezienia dzieci do ojców. Stasia dziwi kierunek planowanej podróży. Po wyjściu z pociągu dzieci przesiadają się na wielbłądy. Staś już rozumie: zostali porwani.
rozdz.6
Po niepokojąco długim oczekiwaniu na dzieci pan Rawlison i pan Tarkowski uświadamiają sobie straszną prawdę. Otuchy dodaje im myśl, że porywaczom potrzebne są dzieci żywe, bo za nie ma być wydana Smainowi Fatma i jej potomstwo. Ale jak wytrzymają tak długą drogę? Obaj ojcowie organizują pościg.
rozdz.7
Staś mówi Nel o porwaniu, każe jej ukradkiem rzucić rękawiczki ? będą śladem dla pogoni. Rękawiczki odnajduje jednak Gebhr, chce uderzyć Nel, ale w jej obronie staje Staś. Chłopca nie pozwala z kolei uderzyć Idrys. Dzieci są własnością Smaina, do niego mają dojechać zdrowe. Staś próbuje przekonać Idrysa, by zawrócił: pan Rawlison wiele zapłaci za wolność córki. Bezskutecznie. Muzułmanie kierują się pobudkami religijnymi. Dla wygody Nel Idrys każe uwić na grzbiecie wielbłąda obszerne gniazdo.
rozdz.8
Dzieci odnajduje Saba. Chamis, który zna psa, nie pozwala go zabić. Rozpętuje się burza piaskowa. Korzystając z zamieszania, Staś planuje ucieczkę. Idrys jednak odgaduje jego zamiar, wkrótce burza ucicha
rozdz.9
Staś opiekuje się Nel, zmęczoną burzą i późniejszą nocną jazdą. Korzystając z twardego snu całej karawany, chce zabrać puszki z ładunkami i strzelbę / zamierza zastrzelić większość wielbłądów, a później nakłonić porywaczy do powrotu/. Plany niweczy Saba, który na widok Stasia z nabojami, radośnie szczeka.
rozdz.10
Chamis triumfuje ? to on nie pozwolił zabić psa, gdyby nie to, wszyscy leżeliby już nieżywi. Gebhr chce obciąć Stasiowi prawą pięść, Idrys sprzeciwia się okaleczeniu chłopca, skazuje go na dziesięć uderzeń korbaczem. Stasia zasłania sobą Nel, wkrótce z pomocą przychodzi Saba. Nikt nie ma odwagi podejść do dzieci. Karawana rusza w dalszą drogę.
rozdz.11
W Stasiu rośnie nienawiść i mściwość wobec porywaczy ? narażają Nel na niewygody, szafują jej zdrowiem. Idrysa niepokoi zacięty wyraz twarzy chłopca, dotychczas liczył, że w razie niepowodzenia wyprawy Staś wstawi się za nim u swoich.
rozdz.12
Najdłuższy etap dotychczasowej podróży. Idrys chce jak najszybciej minąć Asuan i dotrzeć do obszarów zamieszkałych przez dziksze ludy, mniej podległe wpływom Anglików. Nagle dzieciom wydaje się, że na horyzoncie widzą Medinet. Czyżby Arabowie jednak wrócili? Przestraszyli się podróży i swoich zamiarów? Niestety, to tylko fatamorgana. Beduini jadący przodem zabili strażnika, który wiedział o porwaniu białych dzieci. Teraz, dla bezpieczeństwa, będą jechać tylko nocą, a odpoczywać wśród skał i rozpadlin w dzień.
rozdz.13
Za Asuanem Staś zaczyna powątpiewać, czy dogoni ich pościg. Ciągle jednak myśli o ucieczce ? udało mu się ukryć siedem ładunków, teraz tylko musi dostać w swoje ręce sztucer. Idrys chce się nauczyć strzelać z angielskiej broni. Gdy ćwiczą, Arab Staje się łatwym celem. Staś musi się zdobyć na zabicie człowieka. Kiedy pokonuje swoje rozterki, przybywają Beduini z radosną wieścią: Chartum zdobyty! Gordon zabity!
rozdz.14
Dla dzieci nie ma już nadziei. Na stronę mahdystów przeszli uczestnicy pogoni. Czy wpływy Smaina będą wystarczająco silne, by uchronić chrześcijańskie dzieci przed okrucieństwem zwolenników Mahdiego?
rozdz.15
Idąc w głąb kraju zdobytego przez Mahdiego, karawana spotyka coraz dzikszych tubylców. Nieco bezpieczniej czuje się, gdy spotyka zbrojny oddział emira Nur-el-Tadhila. Idrys przeżywa pierwsze rozczarowanie: był przekonany, że przyprowadzenie białych dzieci wzbudzi powszechne uznanie i zaowocuje sowitą nagrodą, tymczasem ? jak mówi emir ? mahdi ma wielu krewnych i nie o wszystkich może pamiętać. Audiencja u niego nie jest wcale pewna.
rozdz.16
Karawana przybywa do Chartumu. W mieście panuje głód i choroby. Ponieważ Mahdi z całą świtą przeniósł się do Omdurmanu, wszyscy ruszyli za min. W Omdurmanie panuje ospa, dezynteria i tyfus. Losem dzieci interesuje się Grek, który obiecuje wspomnieć o nich Mahdiemu.
rozdz.17
Dzieci widzą na ulicach Omdurmanu wielu ludzi z obciętą za karę ręką lub nogą, żebraków i zatkniętą na wysokim bambusie głowę generała Gordona. Staś i Nel wraz z porywaczami słuchają na placu nauk Mahdiego. Wśród emirów towarzyszących prorokowi nie widać Smaina. Znajomy Grek wyjednał u Mahdiego audiencję dla dzieci, teraz poucza Stasia, jak ten ma się zachować przed obliczem proroka. Dla bezpieczeństwa niech przyjmie wiarę muzułmańską, w duchu pozostanie chrześcijaninem. Tak zrobiło wielu.
rozdz.18
Staś podczas audiencji nie pada na twarz, lecz ogranicza się do uprzejmego ukłonu. Odmawia przyjęcia nowej wiary: nie zna jej, a zatem gdyby stał się jej wyznawcą to tylko z tchórzostwa i podłości. Chyba nie o takich wiernych chodzi Mahdiemu. Prorok chce uchodzić za człowieka łagodnego, nie karze więc dzieci, lecz rozkazuje odesłać je Smainowi. Grek ma żal do Stasia, że swoją postawą zgubił siebie, Nel i jego. Staś przeżywa chwile załamania. Ciężar jest ponad jego siły.
rozdz.19
Staś pracuje i żebrze, byle tylko dostać coś do jedzenia dla Nel. Obecni w Omdurmanie misjonarze dają mu kilka proszków chininy. Kalif Abdullahi rozkazuje Idrysowi, Gebhrowi, Chamisowi i dwom Beduinom odwieć dzieci do Faszody. Chory Idrys zostaje. Gebhr żegna się z bratem. Grek niby w imieniu Mahdiego nakazuje dobrze postępować z dziećmi.
rozdz.20
Dzień przed przybyciem do Faszody umiera piastunka Nel, Dinah. Smaina w Faszodzie nie ma, zorganizował wyprawę po niewolników. Gebhr, Chamis i dwaj Beduini mają ciągnąć jego śladem. Nową opiekuną Nel zostaje Mea, a niewolnikiem Gebhra Kali.
rozdz.21
Nel płacze nad Kalim, którego Gebhr bije do krwi. W wąwozie, na drodze karawany leży lew. Gebhr chce rzucić na pożarcie Kalego, a jeżeli to nie wystarczy drapieżnikowi ? Stasia i Nel. Staś żąda strzelby, chce zabić lwa. Popiera go Chamis, który widział w Port Saidzie, jak chłopiec poluje. Sztucer jest w rękach Stasia. Celnym strzałem powala zwierzę i obraca się ku swoim prześladowcom. Zabija ich. Rannego Bediuna zagryza Saba.
rozdz.22
Staś, Nel, Mea i Kali szykują się do pierwszego noclegu w puszczy. Wracają konie Gebhara i Chamisa. Przestraszyły je hieny ciągnące do trupów. Staś uświadamia sobie, że budzi lęk w Nel. Czuje się rozżalony, wszystko, co zrobił, zrobił dla niej. Nocną ciszę przerywa przerażający śmiech hien.
rozdz.23
Staś dowiaduje się, że Kali jest synem króla plemienia Wa-hima. Do obozowiska nie wraca Saba, który pobiegł za postrzelonym bawołem. W nocy Kali, przezwyciężając strach, idzie szukać psa, żeby tylko Nel nie płakała. Kali wraca z Sabą. Dostaje od Stasia kolorowe paciorki. Mea zazdrości mu nagrody.
rozdz.24
Nocą do obozowiska podchodzą dwa lwy. Grozę potęguje burza. Deszcz gasi ognisko. Kali każe wszystkim schronić się w drzewie.
rozdz.25
Rano znaleziono trzy konie martwe, dwa inne odnaleziono żywe nieopodal. Dzieci wyruszają w dalszą drogę. Zatrzymując się na nocleg, dostrzegają wielki baobab, a w wąwozie uwięzionego słonia umierającego z głodu. Staś chce mu skrócić cierpienia i zastrzelić, ale Nel nie pozwala. Zwierzę zostaje nakarmione. Dziewczynka wierzy, że Staś znajdzie sposób na uwolnienie Kinga /bo tak go nazwała/ z wąwozu.
rozdz.26
Mea wspina się na drzewo po szarą papugę dla Nel, bo w nagrodę chce otrzymać paciorki. Ptaka nie ma, ale Staś nagradza Murzynkę za przywiązanie do dziewczynki. Staś postanawia zostać tu dłużej i szykuje baobab do zamieszkania.
rozdz.27
Zapalonymi gałęziami wykurzono z baobabu potężnego pytona. Węża zabija słoń. Kali boi się złego Mzimu /ducha/, które prawdopodobnie mieszka w drzewie. Staś przełamuje strach chłopaka i przedstawia Nel jako dobre Mzimu.
rozdz.28
Baobab, nazwany Krakowem, staje się miejscem zamieszkania dzieci. Następuje początek pory dżdżystej. Nel wchodzi do wąwozu słonia. Zwierzę cieszy się wyraźnie z jej odwiedzin i uważa, żeby nie zrobić dziewczynce krzywdy. Przerażony postępkiem Nel Staś również zostaje mile przyjęty przez Kinga. Słoń nie pozwala dzieciom odejść, ale wszystko dobrze się kończy. Z pęcherzy skaczących ryb Staś postanawia robić latawce. Napisze na nich informacje o ich losie. Może odlecą gdzieś daleko i sprowadzą pomoc? Słoń oficjalnie zostaje Kingiem .
rozdz.29
Nel spędza czas u Kinga, Staś chodzi na polowania i zastanawia się, jak uwolnić słonia. Musi wysadzić skałę, ale wtedy straci wiele potrzebnych w dalszej drodze ładunków. Decyzję odsuwa na później.
rozdz.30
Nel ma pierwszy atak febry. Kali składa w ofierze mięso złemu Mzimu, by nie czyniło krzywdy dobremu.
rozdz.31
Kali dostrzega dym jakiegoś obozowiska. Staś nie wie, kogo tam spotka, boi się iść nocą przez dżunglę, ale pokonuje strach, bo musi szukać ratunku dla chorej Nel. Kali boi się o swojego młodego pana. Staś przy ognisku widzi leżącego białego człowieka i małego Murzynka.
rozdz.32
Staś opowiada nieznajomemu historię porwania. Biały mężczyzna jest szwajcarskim podróżnikiem. Nazywa się Linde. śmiertelnie ranny, walczy ze słabością i cierpieniem i udziela Stasiowi rad, dokąd mają się udać. Najbezpieczniej będzie dotrzeć do oceanu, ale to bardzo długa i niebezpieczna droga. W obozowisku są jeszcze chorzy na śpiączkę Murzyni. Dla nich nie ma już ratunku. Linde daje Stasiowi chininę, broń, naboje, konia, herbatę. Każe mu jeszcze przyjechać nazajutrz.
rozdz.33
Za dnia bardziej przytomny Linde /spadła gorączka/ udziela szczegółowych wskazówek. Linde opowiada historię swego życia. Prosi Stasia, by ten następnego dnia ochrzcił śpiących Murzynów.
rozdz.34
Staś chrzci chorych na śpiączkę. Linde umiera. Mały Nasibu przenosi się do ? Krakowa ?. Staś wysadza skałę i uwalnia Kinga. Minęła pora dżdżysta i znacznie wzbogacona karawana ruszyła w dalszą drogę. Zgodnie z radą Lindego wędrowcy schronili się w spalonej wiosce na wysokiej górze, gdzie panował o wiele zdrowszy klimat.
rozdz.35
Staś zdecydował o dłuższym pobycie na Górze Lindego. Wszystkim potrzebny był odpoczynek. Rozpoczęto klejenie latawców, poza tym Staś i Nel wpajali zasady chrześcijaństwa trojgu Murzynom.
rozdz.36
Kali uczy się strzelać z remingtona, a Nasibu suszy banany i rozciera je na mąkę ? wszyscy szykują się do dalekiej drogi.
rozdz.37
Początek podróży przebiega łatwo. King odstrasza niebezpieczne zwierzęta, zapasy jedzenia i broni, otrzymane od Lindego, dają poczucie bezpieczeństwa, wszystkim dopisuje zdrowie.
rozdz.38
Wędrowcy docierają do murzyńskiej wsi. Szczególny respekt tubylców budzi widok oswojonego słonia. Kali, przedstawiając się jako syn Fumby, potężnego króla Wa-himów, oznajmia przybycie dobrego Mzimu. Król M? Ruo i jego poddani oddają cześć Nel. W tym samym czasie w wiosce rozlega się ogłuszający hałas. Czarownik zbudził złe Mzimu. Zdenerwowany Staś gna słonia ku chacie czarownika. Zwierzę roznosi ściany i zebrani widzą wielki bęben. Staś wali w niego i wywołuje taki sam hałas jak ten, który miał być wyrazem gniewu złego ducha. Mieszkańcy wioski przekonani ostatecznie o potędze gości serdecznie ich podejmują.
rozdz.39
W następnych spotykanych wioskach murzyńskich przyjęcie wygląda bardzo podobnie. Na kolejnym postoju Nel chce sama wrócić z polany do obozowiska. Staś wyraża zgodę, ale zaniepokojony wraca w stronę małej przyjaciółki i widzi, że do skoku szykuje się wobo. Jednym strzałem kładzie zwierzę.
rozdz.40
Napotkani dwaj Murzyni mówią o wojnie między plemieniem Wa-hima i Samburu. Kali jedzie na zwiady i wraca z wieścią, że wrogowie przeważają nad siłami jego ojca. Błaga Stasia o pomoc w pokonaniu Samburu. Nel ma być odwieziona do Lueli, miejsca, w którym razem przebywają kobiety ze zwaśnionych plemion i są tam całkowicie bezpieczne.
rozdz.41
Staś wypuszcza czerwoną racę, która budzi takie przerażenie, iż większość Samburu ucieka, zanim na dobre rozpoczęła się bitwa. Pozostali giną na miejscu. śmierć ponosi także ojciec Kalego. Kali zostaje królem. Za namową Stasia Kali godzi się z nowym królem Samburu. Wprowadzenie nowych obyczajów nie podoba się czarownikom, którzy zaprzysięgają zemstę.
rozdz.42
Po odpoczynku w wiosce Wa-himu Staś i Nel wybierają się w dalszą drogę. Kali chce im towarzyszyć.
rozdz.43
Dzieciom towarzyszy stu Samburów i stu Wa-himów. Wielu Staś nauczył obchodzenia się z bronią. Wśród Murzynów są dwaj nieprzychylni Kalemu czarownicy. Nowy król bał się ich pozostawić w wiosce, woli, by mu towarzyszyli w podróży.
rozdz.44
Podróż staje się coraz bardziej uciążliwa, karawana dochodzi do obszarów coraz mniej zasobnych w wodę. Jednej nocy czarownicy dokonali swej zemsty ? przecięli ostatnie worki z wodą i uciekli.
rozdz.45
Kali odnajduje trupy czarowników. Zabiło ich jakieś drapieżne zwietrzę. Staś resztką wody poi Nel, okłamując ją, że sam już się napił. Ludzie tracą siły i nadzieję. Nastaje oczekiwanie na śmierć. Zgorączkowany umysł Stasia przywodzi mu przed oczy obrazy podróży od chwili porwania aż do tego bezwodnego pustkowia. Nagle Saba usiłuje zwrócić na coś uwagę Stasia. Może gdzieś są ludzie? Chłopiec odzyskuje siły i biegnie po racę. Ktoś odpowiada. Coraz bliżej słychać strzały. Staś także każe dawać ognia. Obie karawany wychodzą na siebie. Staś rozpoznaje kapitana Glena i doktora Clary´ego.
rozdz.46
Kapitan Glen i doktor Clary stali na czele rządowej ekspedycji, której celem było zbadanie północno-wschodnich stoków Kilimandżaro. Pewnego dnia dostrzegli na drzewie latawiec. Nie mogli uwierzyć, że jest tam informacja o porwanych dzieciach. Kiedy wieczorem rozmawiali o losie Stasia i Nel, dostrzegli racę. Pośpieszyli w tamtą stronę. Staś ostatkiem sił podał Nel kapitanowi i zemdlał.
Zakończenie
Dzieci odpoczywały, a kapitan i doktor nie mogli się doczekać opowieści, jak udało im się uratować. Kiedy już poznali fakty, nie mogli wyjść z podziwu i zdumienia. Telegraficznie wezwali pana Rawlisona i Tarkowskiego do Mombasy. Po powrocie do Port
Staś i Nel mieszkają w Port Saidzie, nad Kanałem Sueskim. Pan Tarkowski jest Polakiem na emigracji (Polska nie istniała wtedy jako państwo), a ojciec Nel Brytyjczykiem (Egipt był wtedy kolonią brytyjską). W brytyjskim Sudanie, na południe od Egiptu, rozpoczyna się muzułmańskie powstanie Mahdiego. Staś i Nel zostają porwani przez arabskich podwładnych ich rodziców jako zakładnicy. Po wędrówce Staś został przyjęty do Mahdiego na audiencję. Zaczyna się następna długa podróż. Gdy w końcu, po długiej i uciążliwej wędrówce przez pustynię udaje im się uwolnić z rąk porywaczy, wraz z dwojgiem Murzynów, Kalim i Meą, ruszają w kierunku oceanu. Po drodze odwiedzają wioskę Kalego. Zabierają ze sobą kilkuset wojowników i ruszają w dalszą podróż. Po pewnym czasie na skraju śmierci z pragnienia i głodu spotykają się z kapitanem Glenem i doktorem Clarym, którzy oddają dzieci ich ojcom.
Główni bohaterowie:
· Nel Rawlison
· Stanisław Tarkowski
Pozostali bohaterowie:
· Kali - murzyński służący i towarzysz dzieci
· Mea - murzyńska służąca
· Chamis - pomagał w porwaniu Stasia i Nel
· Idrys
· Gebhr
· King - słoń uratowany przez Stasia i Nel
· Saba - pies, towarzyszący dzieciom
· Pani Olivier - opiekunka dzieci, ukąszona przez skorpiona
· Linde - umierający Szwajcar z Zurychu, którego Staś Tarkowski spotkał w dżungli. Linde dał Stasiowi chininę dla chorej Nel. Linde opiekował się małym Nasibu, którego po śmierci oddał w opiekę Stasiowi. Dał Stasiowi herbatę, jedzenie, naboje i inne potrzebne w dalszej podróży rzeczy i zwierzęta (konie).
· Mahdi - przywódca powstania sudańskiego
· Smain - Mąż Fatmy, krewnej Mahdiego.
· doktor Clary - Krewny Nel. Jego siostra jest żoną stryjka Nelly
· kapitan Glen
· Dinah
Plan wydarzeń
1. Wyjazd pana Tarkowskiego i pana Rawlisona z Port-saidu.
2. Przysłanie zaproszenia.
3. Podróż dzieci wraz z Dinah pociągiem.
4. Ofiarowanie prezentów.
5. Porwanie Stasia i Nel.
6. Pozostawianie śladów.
7. Odnalezienie rękawiczek przez Beduina.
8. Burza piaskowa i ukrycie się w jaskini.
9. Nieudana próba ucieczki.
10. Wznowienie podróży.
11. Spotkanie z Mahdim.
12. Uciążliwa podróż do Smaina.
13. Zastrzelenie lwa i porywaczy przez Stasia.
14. Wyruszenie w drogę powrotną wraz z czarnoskórymi niewolnikami.
15. Niespodziewana choroba Nel.
16. Przypadkowe poznanie Lindego.
17. Ofiarowanie zapasów i śmierć geografa.
18. Wyzdrowienie Nel.
19. Zamieszkanie w "Krakowie" i znalezienie słonia.
20. Uwolnienie Kinga.
21. Odwiedziny "Dobrego Mzimu" w murzyńskich wioskach.
22. Odzyskanie władzy przez Kalego w plemionie Wa-hima.
23. Dalsza wędrówka.
24. Braki wody i pożywienia.
25. Odnalezienie dzieci przez kapitana Glena i doktora Clarego.
26. Spotkanie z ojcami.
27. Rozłąka Stasia i Nel.
28. Ponowne spotkanie po latach.
29. Wspólny ślub.
30. Podróż śladem dawnych przygód.
31. Spotkanie starych przyjaciół.
32. Zamieszkanie na stałe w Polsce.